* Jakie są nasze osądy?
* Czy potrafię mówić dobrze o innych, widzieć dobre strony swoich oponentów?

Późniejsze świadectwa, pomiędzy IV a V w., przypisują Klemensowi tytuł męczennika. Wielkim wydarzeniem były odkrycia archeologiczne w obecnej bazylice, powstałej w końcu XI w., starszych śladów budowli z IV w. Do "pamiątki" - wypomnianej przez św. Hieronima - dotarli mnisi irlandzcy opiekujący się bazyliką dopiero w ostatnich dziesięcioleciach. Pod absydą znaleziono obszerny pokój z zachowanymi stiukami z I wieku, a obok drugi budynek z przełomu II i III w., używany wówczas jako świątynia Mitry. Ważnym potwierdzeniem odkryć był medal niewolniczy z I w. z łacińskim napisem: Tene me quia fugi et revoca me Victori acolito ad domenicum Clementis ("Zatrzymaj mnie, bo uciekłem, i odstaw mnie do Wiktora akolity przy kościele w domu Klemensa"). Podziemia i kościół, do których można zejść za opłatą, robi niesamowite wrażenie, jakby się było w Rzymie w czasach pierwszych chrześcijan.

Cennym świadectwem kultu świętych jest piękna mozaika w absydzie bazyliki. Chociaż pochodzi z początków XII w., wygląda na znacznie wcześniejszą, i nasuwa przypuszczenie, że została przeniesiona z dolnego kościoła lub co najmniej skopiowana. W wielu szczegółach przypomina bowiem małą mozaikę z V w. z baptysterium Lateranu (J. Gawroński).

Klemensowi Rzymskiemu przypisano autorstwo różnych pism, z których jedynym pewnym wydaje się List do Koryntian. Euzebiusz z Cezarei przekonywał, że jest on przekazywany "z pokolenia na pokolenie (...), uznany za prawdziwy, wielki i budzący podziw. Został napisany przez Klemensa, w imieniu Kościoła Rzymu, do Kościoła Koryntu... Wiemy, że od dawna i jeszcze za naszych dni czytany publicznie podczas zgromadzeń wiernych" (Hist. 3, 16).

Podważano autorytet biskupa, wydawano łatwe sądy o nim i o jego nauczaniu, prześladowano Kościół rzymski (okres rządów cesarza Domicjana). W Liście Klemens skarży się, że "nagłe przeciwności, pojawiające się jedna po drugiej".

Módlmy się za naszych kapłanów, biskupów, za Ojca św. Kapłani mogą dziś przywołać patrona kościoła stacyjnego: Zjednoczeni z całym Kościołem, ze czcią wspominamy... Linusa, Kleta, Klemensa... (I modlitwa eucharystyczna).

Przeżywamy w tych dniach historyczne wydarzenia związane z ustąpieniem z urzędu biskupa Rzymu. Media spekulują, wydają różne sądy i opinie na temat decyzji Ojca św. Pojawił się zarzut, że Papież ucieka, porzuca łódź Kościoła. Podczas ostatniej niedzielnej modlitwy Anioł Pański z wiernymi (24.02) wyznał: "Pan wzywa mnie, bym wstąpił na górę, aby bardziej poświęcić się modlitwie i medytacji. Ale nie oznacza to porzucenia Kościoła, przeciwnie, jeśli Bóg tego oczekuje ode mnie, to właśnie dlatego, bym mógł dalej mu służyć (...)". Papież kolejny raz z wielką pokorą wyjaśnia i prosi wszystkich o modlitwę. Uczmy się Ewangelii pokory od tego świadka naszych czasów!