Św. Jacek (†1257) Kamień Śląski - Kraków
2011-12-14
Śląska linia rodu Odrowążów związana była z Kamieniem Śląskim na Opolszczyźnie. Tam przyszli na świat wielcy tego rodu, zwłaszcza misjonarz i kaznodzieja – Hiacynt (Jacek). W odrestaurowanym zamku rodowym mieści się dzisiaj centrum konferencyjno-naukowe Uniwersytetu Opolskiego, tak więc ideały misyjne i wychowawcze św. Jacka znów wychodzą z tego miejsca w świat. Prawdziwy kult świętych potrzebuje sanktuariów, miejsc modlitwy, ale również ośrodków i ludzi gotowych naśladować tych, którzy osiągnęli dojrzałość życia chrześcijańskiego.
CZYTAJ!
Mt 5,13-16
Jezus powiedział do swoich uczniów: Wy jesteście solą ziemi. Jeżeli sól utraci swoją moc, to jak można przywrócić jej smak? Nie nadaje się już do niczego, zostanie więc wyrzucona i podeptana przez ludzi. Wy jesteście światłością świata. Nie można ukryć miasta zbudowanego na szczycie góry. Nikt nie zapala też lampy i nie przykrywa jej korcem, lecz stawia ją na świeczniku, by dawała światło wszystkim domownikom. Tak niech jaśnieje wasza światłość przed ludźmi, aby widzieli wasze dobre uczynki i oddawali chwałę waszemu Ojcu w niebie.
ROZWAŻ!
Ewangelia zachowuje słowa „pełne łaski” i wciąż zdumiewa (por. Łk 4,22). Nie tylko informuje i uczy, ale odradza i uświęca. Poprzez liczne obrazy i metafory kolejnym pokoleniom przybliża tajemnicę Chrystusa, pragnie „wydobyć na światło, czym jest wykonanie tajemniczego planu…; zdołać wraz ze wszystkimi świętymi ogarnąć duchem, czym jest Szerokość, Długość, Wysokość i Głębokość i poznać miłość Chrystusa, przewyższającą wszelką wiedzę, aby zostać napełnionym całą Pełnią Bożą” (Ef 3,9.18n).
Nauczanie Ewangelii jest więc odkrywaniem w Osobie Chrystusa całego odwiecznego planu Bożego, który w Nim się wypełnił. Jest to dążenie do zrozumienia czynów i słów Chrystusa oraz znaków dokonanych przez Niego, ponieważ zawierają one w sobie, a zarazem ukazują Jego Tajemnicę.
Dziś coraz rzadziej czyta się Ewangelię i rzadko zagląda do żywotów świętych. Ojciec W. Zaleski SDB uważa, że kult św. Jacka w Ameryce Południowej jest o wiele żywszy niż w Polsce. Rozwija się również w Austrii, na Morawach, Ukrainie, Litwie, Łotwie, Danii. Zapał misyjny Świętego odbił się szerokim echem prawie w całej Europie, co upamiętniła ikonografia. Misja św. Jacka miała więc charakter uniwersalny i społeczno-kulturowy. Trzeba zatem na nowo, szczególnie w świetle Ewangelii, przyjrzeć się tej pięknej postaci.
Jacek z rodu Odrowążów urodził się krótko przed rokiem 1200. Był krewnym wybitnego biskupa krakowskiego Iwona Odrowąża. Przypuszczalnie właśnie on podjął się wychowania i wykształcenia Jacka. Pierwsze nauki pobierał w Krakowie - w szkole katedralnej, być może u bł. Wincentego Kadłubka. Późnej stryj zabrał Jacka do Italii i tam posłał na studia teologiczne oraz prawnicze do Bolonii, gdzie chłopak bardzo wcześnie zetknął się z dziełem św. Dominika z rodu Guzmanów. Bezpośrednią przyczyną decyzji o wstąpieniu do zakonu dominikanów miały być niezwykłe wydarzenia, których Jacek był świadkiem. W klasztorze św. Sabiny w Rzymie ujrzał Dominika unoszącego się w modlitewnej ekstazie podczas Mszy św. Zafascynowany postacią i dziełem Kastylijczyka, wraz ze swoim krewnym Czesławem, przyjął habit dominikański i formację duchową w klasztorze Zakonu Kaznodziejskiego w Bolonii. W roku 1221 założyciel posyła pierwszych dominikanów na tereny Europy Środkowej i Wschodniej z misją ewangelizacyjną. Wróciwszy do Krakowa, założyli tu pierwszy klasztor dominikanów w Polsce (por. J. Woroniecki, Św. Jacek Odrowąż i sprowadzenie Zakonu Kaznodziejskiego do Polski, Kraków-Katowice 2007). Z Krakowa podejmowali też liczne wyprawy misyjne – do Fryzaku na Węgrzech, do Pragi i Wrocławia, na Pomorze i do Prus, a nawet do Kijowa na Rusi. Świętego Jacka nazywano Apostołem Północy (por. Św. Jacek Odrowąż. Apostoł Północnej Europy, red. A. Nocoń, A. Wuwer, Roma-Katowice 2012). Zmarł w Krakowie 15 sierpnia 1257 r., w uroczystość Wniebowzięcia NMP. Kanonizował go w Rzymie 17 kwietnia 1594 r. papież Klemens VIII.
Św. Jacek jest głównym patronem metropolii górnośląskiej. Istotnie viva lectio est vita bonorum ("życie dobrych to żywa lektura"; por. Grzegorz, Moralia in Job XXIV, VIII, 16: PL 76, 295). Trzeba poznawać życie tych, którzy żyli słowem Bożym i wprowadzali je w czyn (por. Mt 7, 24; Łk 11, 28). Do tekstu św. Grzegorza odwołał się Benedykt XVI w posynodalnej adhortacji O Słowie Bożym w życiu i misji Kościoła, gdzie podkreślił, że interpretacja Pisma Świętego "nie byłaby pełna, gdybyśmy nie wsłuchiwali również tych, którzy naprawdę żyli słowem Bożym, czyli świętych (...). Najgłębsza interpretacja Pisma pochodzi od tych, którzy pozwolili się kształtować słowem Bożym przez słuchanie go, czytanie i wytrwałe rozważanie" (VD 48). Spójrzmy zatem na fragment Ewangelii Mateusza, który interpretuje życie Odrowąża.
Kiedy Jezus powołał pierwszych uczniów ruszył wraz z nimi w drogę: „I obchodził (...) całą Galileę, nauczając w tamtejszych synagogach, głosząc Ewangelię o królestwie Bożym i lecząc wszelkie choroby i wszelkie słabości wśród ludu. A wieść o Nim rozeszła się po całej Syrii (...). I szły za Nim liczne tłumy z Galilei i z Dekapolu, z Jerozolimy, z Judei i z Zajordania” (Mt 4,23-25). Z tego geograficznego opisu wynika, że bardzo szeroki był pierwszy krąg oddziaływania misyjnego. Już na tym etapie nie ograniczał się tylko do „owiec, które poginęły z domu Izraela” (Mt 10,6). Mistrz z Nazaretu formował uczniów, by po Zesłaniu Ducha Świętego wysłać ich jako świadków „aż po krańce ziemi” (Dz 1,8).
Wyznaczył im też konkretne zadania: „Wy jesteście solą dla ziemi (...). Wy jesteście światłem świata” (Mt 5, 13n). W tych dwóch prostych przenośniach ukryte są sposób i metoda przepowiadania słowa Bożego. Ewangelia zawsze winna zachować swój smak i wyrazistość.
„Niech świeci wasze światło przed ludźmi!” - to wezwanie do odważnego dawania świadectwa o Ewangelii Jezusa Chrystusa. Dawanie świadectwa połączone jest z czynem miłości. Dziś chyba bardziej potrzeba czynów niż słów, by „widzieli wasze dobre uczynki i chwalili Ojca waszego, który jest w niebie” (Mt 5,16). Najbardziej wyrazistymi świadkami stali się ci, którzy mniej mówili, za to bardzo dużo czynili, np. św. Jacek, św. Brat Albert, św. Damian - apostoł trędowatych, św. Matka Teresa z Kalkuty. Ich zasada działania wyrażała się w zwięzłej sentencji: Contemplari et contemplata aliis tradere – przekazywać innym to, co samemu się przemodliło, przemedytowało, wprowadziło w życie: „kto [Prawo] wypełnia i uczy wypełniać, ten będzie wielki w królestwie niebieskim” (Mt 5,19).
Księga cudów znajdująca się przy grobie św. Jacka w Krakowie zawiera opis 35 niezwykłych wydarzeń z życia świętego. Według relacji lektora Stanisława z 27 września 1247 r. Jacek, w drodze do katedry wawelskiej, w której miał wygłosić kazanie ku czci św. Stanisława Biskupa, spotkał ubogą Witosławę ciągnącą wózek z bliźniętami niewidomymi od urodzenia. „[Święty] zdjęty litością i głęboko wzruszony, zbliżył się do wózka i rzekł: «Niechaj Pan Jezus, który udzielił światła ślepemu od urodzenia i wam udzieli tegoż daru». Uczynił znak krzyża i dzieci przewidziały”. Czyny i słowa! „Niech świeci wasze światło przed ludźmi”.
Jeśli życie świętych jest najlepszym komentarzem do Ewangelii, to warto zapytać:
- Czy nasze czyny potwierdzają nasze słowa?
-
Według znanej opowieści z życia Świętego, uratował on z płonącego kościoła w Kijowie to, co najcenniejsze: monstrancję z Najświętszym Sakramentem i figurę Matki Bożej. Co uznajemy za największy skarb naszej wiary?
-
Jak należy rozumieć ewangeliczną przestrogę: „jeśli sól utraci swój smak, czymże ją posolić” (Mt 5,13)?
MÓDL SIĘ!
Całe Twoje życie, święty Jacku, poświęciłeś pracy misyjnej. Wędrowałeś po naszej i po sąsiednich ziemiach, wszędzie ucząc ludzi o Bogu i pomagając potrzebującym. Szukałeś siły w modlitwie, a Bóg wspomagał Cię i pozwalał Ci czynić cuda. Wspomnij, że jesteś naszym rodakiem i patronem i pomóż nam, abyśmy nie marnowali życia. Uproś nam serce wrażliwe na chwałę Bożą i potrzeby ludzi. Uproś ochotę do pracy i siłę do poświęceń, gdyby ich wymagały nasze obowiązki. Przez Chrystusa, Pana Naszego. Amen.
Modlitwa z okazji 750. rocznicy śmierci św. Jacka, Rzym - 15/17 października 2007 r.
ŻYJ SŁOWEM!
Soborowy dekret Ad gentes przypomina, że cały Kościół jest misyjny: „posłany przez Boga do narodów, aby był «powszechnym sakramentem zbawienia», usiłuje głosić Ewangelię wszystkim ludziom z najgłębszej potrzeby własnej katolickości oraz z nakazu swego Założyciela” (DM 1; por. Mt 28,18n). Najgłębszy motyw misji zawarty jest w słowach Apostoła narodów: „Albowiem miłość Chrystusa przynagla nas...” (2 Kor 5,14)!
ks. Jan Kochel
rys. Franciszek Kucharczak
