Apostołowie prosili Pana: «Dodaj nam wiary!» Pan rzekł: «Gdybyście mieli wiarę jak ziarnko gorczycy, powiedzielibyście tej morwie: „Wyrwij się z korzeniem i przesadź się w morze!”, a byłaby wam posłuszna. Kto z was, mając sługę, który orze lub pasie, powie mu, gdy on wróci z pola: „Pójdź zaraz i siądź do stołu?” Czy nie powie mu raczej: „Przygotuj mi wieczerzę, przepasz się i usługuj mi, aż zjem i napiję się, a potem ty będziesz jadł i pił?” Czy okazuje wdzięczność słudze za to, że wykonał to, co mu polecono? Tak i wy, gdy uczynicie wszystko, co wam polecono, mówcie: „Słudzy nieużyteczni jesteśmy; wykonaliśmy to, co powinniśmy wykonać”».

Pierwszym zadaniem duszpasterza jest troska o wzrost wiary powierzonego sobie ludu. Dobry pasterz wie jednak, że najpierw sam musi prosić o tę łaskę. Prośba apostołów: „[Panie], dodaj nam wiary”, przypomina inną prośbę: „Panie, naucz nas się modlić” (Łk 11, 1). Łukasz używa tutaj słowa gr. prostithēmi – „wzmocnić, włożyć do, dodać”, które wskazuje na potrzebę ugruntowania, ukształtowania, osadzenia na mocnych filarach. By ten cel osiągnąć, Jezus najpierw przywołuje dwa obrazy (hiperbole) o ziarnie gorczycy i morwie (ww. 5-6), a potem opowiada przypowieść o pokornej służbie (ww. 7-10). W ewangelicznej gorczycy i morwie ukryta jest wielka siła i żywotność: gorczyca z małego ziarenka rozrasta się w krzew osiągający wysokość 3-4 metrów, a drzewo morwy żyje bardzo długo (nawet do 600 lat) i ma długie korzenie, więc niełatwo je wykorzenić czy przesadzić. O wiarę żywotną i ugruntowaną trzeba się nieustannie modlić. Wiara taka domaga się również świadków, którzy będą przypominać postać pokornego sługi z przypowieści Jezusa.

Przypowieść rozpoczyna się pytaniem retorycznym: „Kto z was…”, które – podobnie jak u Łk 11, 5; 12, 25; 14, 28. 31; 15, 4 – ma na celu zaangażowanie słuchaczy i skłonienie ich do postawienia się w sytuacji bohaterów paraboli. Przykład o wieczornym posiłku wzięty z życia niewolnika w Palestynie, dzisiaj może być trudny do zaakceptowania. W czasach Jezusa nikomu nawet nie przyszłoby do głowy, by w codziennych obowiązkach wyręczać niewolnika (gr. doulos – „sługa”), a tym bardziej służyć mu w czasie jego posiłku. Jezus nie każe zastanawiać się nad etyczną oceną relacji między panem a jego niewolnikiem ani też nie dyskutuje o nich. Odpowiedzi na pytania mają za zadanie przygotować słuchacza do końcowej sentencji, która zarazem stanowi morał wypływający z przypowieści (zob. NKB NT III/2, 222-224).

Jaki powinien być sługa wierny, użyteczny, dojrzały? Gdzie dziś szukać pasterzy podobnych do sługi z Ewangelii? Co powinien wykonać, a czego nie; jakiej wiary potrzebuje dziś pasterz, by służyć? Może i na takie pytania próbował sobie odpowiedzieć kolejny świadek prawdy z tej ziemi – ks. Bernard Gade? Jaka była jego droga dojrzewania do wiernej i użytecznej służby kapłańskiej?

Urodził się 12 października 1911 r. w Zabrzu-Mikulczycach jako pierworodny syn Maksymiliana i Matyldy z domu Piosek. Ochrzczony został w kościele parafialnym św. Wawrzyńca w Mikulczycach. Ojciec pracował jako sztygar w kopalni w Mikulczycach. Był człowiekiem twardym i sumiennym, należał do Apostolstwa Mężczyzn. Matka emanowała dobrocią i siłą woli, dbała o uczestnictwo w codziennej mszy św. i wspólną modlitwę w rodzinie. Bernard był najstarszy, po nim urodzili się: Maksymilian, Maria, Jadwiga, Karol, Katarzyna, Alojzy, Magdalena, Klara, Dorota. Bernard opiekował się młodszym rodzeństwem, pomagał matce, potrafił gotować i piec. Edukację rozpoczął w szkole podstawowej w 1917 r. w czasie I wojny światowej, kontynuował ją w gimnazjum w Bytomiu. Maturę zdał 17 marca 1930 r. i rozpoczął studia filozoficzno-teologiczne na Uniwersytecie Wrocławskim. 27 stycznia 1935 r. w katedrze wrocławskiej przyjął święcenia kapłańskie z rąk kard. Adolfa Bertrama i został wikarym w parafii św. Mikołaja w Raciborzu, której proboszczem był znany działacz społeczno-religijny ks. prałat Karl Ulitzka. Podpatrując tego wielkiego kapłana, ks. Bernard uczył się służyć na wzór ewangeliczny. W latach 1937-1938 podjął pracę duszpasterską wśród robotników sezonowych na terenie Meklemburgii, a następnie krótko pracował jako wikariusz przy katedrze wrocławskiej, gdzie powierzono mu duszpasterstwo Polaków w kościele św. Marcina we Wrocławiu. Jeszcze przed wybuchem wojny wrócił do Macklenburga, ale wkrótce zostaje zmuszony do opuszczenia tego miejsca, więc wraca do Raciborza, by 12 grudnia 1938 r. objąć opieką duszpasterską wiernych przy nowo wybudowanym kościele św. Józefa w Raciborzu-Ocicach. W czasie wojny wiernie służył parafianom, bez względu na ich narodowość. W 1945 r. kościół w Ocicach został splądrowany przez Armię Czerwoną, a ks. Gade aresztowany i dotkliwie pobity. W latach 1949-1952 był ojcem duchownym w Wyższym Seminarium Duchownym w Nysie/Opolu. 10 lipca 1954 r. został zwolniony ze stanowiska proboszcza parafii św. Józefa ze względu na uwarunkowania polityczne w kraju. Do 10 lutego 1957 r. przebywał w Kamienicy k. Łącka, na terenie diecezji tarnowskiej. 11 lutego 1957 r., w uroczystość Objawienia Matki Bożej z Lourdes, wrócił do swojej ukochanej parafii, gdzie był proboszczem aż do 23 lipca 1990 r. Był dziekanem raciborskim, konsultorem diecezjalnym i ojcem duchownym dla kapłanów. W 1972 r. mianowany został prałatem, czyli Kapelanem Jego Świątobliwości. Zmarł 4 lutego 1995 r., w pierwszą sobotę miesiąca. Uroczystości pogrzebowe odbyły się 9 lutego pod przewodnictwem biskupa Alfonsa Nossola.

Z okazji 100. rocznicy urodzin ks. Gadego bp Jan Wieczorek odprawił mszę św. w rodzinnej parafii w Mikulczycach, a w homilii powiedział: „Żył skromnie, a nawet ubogo. Oczy i serce miał zawsze otwarte na potrzebujących. (…). Kiedy w ostatnich latach życia stracił wzrok, nie było to dla niego przeszkodą w modlitwie i wypełnianiu swojego powołania. Mówił wtedy: teraz mogę więcej patrzeć w Ciebie, a przez Ciebie widzieć potrzebę niesienia pomocy. Sprawował Eucharystię, prowadził nabożeństwa, odprawiał Drogę Krzyżową, pomagając sobie wyciągniętą przed siebie ręką, przechodził od stacji do stacji. Ci, którzy go znali, wspominają go jako prawdziwego świadka Chrystusa”. Biskup Wieczorek mówił o nim: „[to] mistyk głębokiej modlitwy i więzi z Bogiem, ale również więzi z człowiekiem, dlatego trzeba, żebyśmy o nim pamiętali i go przypominali” (por. Gliwicki GN z 23 października 2011 r.).

Służba wiernym, którą wieńczą słowa Ewangelii: „Tak i wy, gdy uczynicie wszystko, co wam polecono, mówcie: «Słudzy nieużyteczni jesteśmy; wykonaliśmy to, co powinniśmy wykonać»” (17, 10). Sentencja ta podkreśla prawdę, że pasterz jest w swej posłudze całkowicie zależny od Boga, włącza się w Jego plan zbawienia świata i w tym względzie musi posłusznie spełniać Jego wolę.

Trzeba – na wzór Mistrza z Nazaretu – stawiać pytania:

• Jak zrozumieć znaczenie wyznania: „[sługami] nieużytecznymi jesteśmy”?
• Co to znaczy służyć wiernie, z pokorą, oddaniem… (por. kontekst: ww. 1-4)?
• Jakie kryteria stawia papież Franciszek przed wyświęconymi szafarzami i sługami słowa (por. adhortacja Verbum Domini, nr 78-81)?
  

Prowadź nas, Panie, przez swego Ducha po ścieżkach, które przygotowałeś dla nas. Dziękujemy Ci, że znajdujemy się w Twojej obecności, w obecności wszystkich Twoich aniołów i świętych, którzy nieustannie wstawiają się u Ciebie za nami. Daj nam to, czego pragniemy, czyli coraz bardziej osobiste i bliskie poznanie wielu dobrodziejstw, jakie otrzymujemy od Ciebie; napełnij nas wdzięcznością za wszystko, co nam dałeś, i spraw, byśmy mogli kochać Cię i służyć Twemu Boskiemu Majestatowi, kochać naszych bliźnich i służyć im, służyć wierze i sprawiedliwości. Prosimy Cię o to przez Chrystusa, Twojego Syna a naszego Pana, w jedności z Duchem Świętym. Amen.

Kard. C.M. Martini

„Jedynie trwając w Słowie, kapłan stanie się doskonałym uczniem Jezusa, pozna prawdę i będzie rzeczywiście wolny. Ostatecznie powołanie do kapłaństwa wymaga rzeczywistego uświęcenia w prawdzie” (por. J 8, 31n; 17, 17n; PDV 26; VD 80). Dziękujmy Bogu za kapłanów, diakonów, katechetów i wychowawców, którzy żyją słowem Bożym na co dzień i są gorliwymi „świadkami i sługami słowa” (Łk 1, 2). 

ks. Jan Kochel

rys. Franciszek Kucharczak