Zakończenie

2018-10-20

Kościół jako Oblubienica Chrystusa uczy się od Maryi pokornej postawy słuchania słów Oblubieńca. On bowiem i Jego nauczanie są najważniejsze dla Kościoła i w Kościele. Nie oznacza to bynajmniej, że Kościół może być zamknięty na głos ludzi, zwłaszcza na głos swoich dzieci. Ponieważ jest on wspólnotą złożoną z ludzi, ludzie Kościoła winni uważnie wsłuchiwać się w głos świata i w jego potrzeby. To słuchanie i rozważanie postulatów świata dokonuje się jednak zawsze w świetle Bożej prawdy. Oczywiście, ta prawda Chrystusowa, przechowywana w Kościele, nie jest statyczna lecz dynamiczna. Ten dynamizm jednak ma szczególny charakter, gdyż prowadzi w głąb ludzkich sumień, aby je leczyć.

Ten, kto krytykuje grzech w Kościele, winien to czynić z miłością i odpowiedzialnie. Sam przecież należy do tego mistycznego Ciała, którym jest Kościół. Nikt przecież przy zdrowych zmysłach nie znęca się nad sobą i nie rani świadomie własnego ciała. Nawet jeśli musi poddać je operacji, czyni to po cierpliwych konsultacjach ze specjalistami. Traktuje to jako konieczność, która ma przynieść uleczenie a nie zniszczenie organizmu. Tak jest i z Kościołem, który we wszystkich swych słabościach ucieka się najpierw do Maryi.

Starożytna modlitwa Kościoła („Sub Tuum praesidium”), znana już w III wieku, zaczyna się od wzruszającej prośby: „Pod Twoją obronę uciekamy się, święta Boża Rodzicielko”. Forma błagalna modlitw maryjnych rozwinęła się z biegiem czasu w długie litanie, z których najbardziej znaną jest Litania loretańska. W liturgii prawosławnej natomiast akcentowany jest motyw radości z tego, że naszą orędowniczką u Boga jest Matka Chrystusa. Hymn Akatyst, powstały na przełomie V i VI wieku nazywany jest najpiękniejszym i najstarszym hymnem literatury chrześcijańskiej. Wychwala on wielkość Maryi, a zarazem zachęca chrześcijan do radości z Jej opieki nad Kościołem. Oto fragment tego hymnu we współczesnym przekładzie poetyckim ks. M. Bednarza:

Raduj się, namiocie Boga oraz Słowa,

Raduj się, święta ponad „święte świętych”.

Raduj się, arko złocona przez Ducha Świętego,

Raduj się, niewyczerpana życia skarbnico.

Zauważamy w tych strofach połączenie wątków maryjnych z eklezjalnymi. Kościół katolicki dostrzega w Maryi wzór życia oddanego Bogu, a zarazem posłuszeństwa swemu Panu. Jej otwarcie na Bożą tajemnicę, radykalne zawierzenie słowu Gabriela oraz bezgraniczna miłość do Jezusa Chrystusa to niedościgły wzorzec dla Kościoła pielgrzymującego na drodze wiary. Teologia prawosławna z kolei chętnie określa Maryję jako „Kościół przed Kościołem”. Wszyscy wierzący mogą podziwiać w Niej doskonałe wypełnienie obietnic, jakie Chrystus pozostawił swemu Kościołowi, zobowiązują go do ich wypełniania.

Pięknie pisał o tym św. Jan Paweł II w encyklice Redemptoris Mater: „Na tej drodze-pielgrzymce Kościoła poprzez przestrzeń i czas, a bardziej jeszcze poprzez dzieje ludzkich dusz, Maryja jest obecna jako Ta błogosławiona, która uwierzyła, jako Ta, która szła naprzód w pielgrzymce wiary, uczestnicząc jak żadne inne stworzenie w tajemnicy Chrystusa (…). Maryja, wkroczywszy głęboko w dzieje zbawienia, łączy w sobie i odzwierciedla najważniejsze treści wiary. Jest Ona – pośród wszystkich wierzących – jakby zwierciadłem, w którym odbijają się w sposób najgłębszy i najprostszy wielkie dzieła Boże” (RM 25).

Maryja, najściślej złączona z Duchem Świętym, otrzymała w stopnie doskonałym pełnię cnót teologalnych, wiarę, nadzieję i miłość. Wpatrują się w Jej postać, ojcowie Kościoła „wzbogacili w nowe pojęcia prastary temat Maryja – Kościół”, jak pisał bł. Paweł VI w adhortacji Marialis cultus. Tenże papież na zakończenie trzeciej sesji Soboru (21 XI 1964) uroczyście obrał Maryję na Matkę Kościoła:

„Na chwałę Matki Bożej i ku naszemu pokrzepieniu ogłaszamy Najświętszą Maryję Pannę Matką Kościoła, to jest Matką całego ludu Bożego, zarówno wiernych jak i pasterzy, którzy nazywają Ją najukochańszą Matką. Pragniemy, aby pod tym najmilszym tytułem od tej chwili Dziewica – Matka była jeszcze bardziej czczona i wzywana przez lud chrześcijański”.

Odsyłając do dalszej lektury, chcemy w tych rozważaniach zwrócić uwagę na powiązanie tajemnicy Maryi z tajemnicą Kościoła. W żargonie teologicznym mówi się o dwóch sposobach zgłębiania roli Maryi w życiu chrześcijanina. „Mariologia chrystotypiczna” koncentruje się na zjednoczeniu Maryi z Chrystusem. Ilustracją takiego podejścia są rozliczne ikony starożytne, na których Matka Boża zawsze ukazywana jest jako tło dla misterium dzieła Chrystusa. „Mariologia eklezjotypiczna” natomiast bardziej akcentuje Jej związek z tajemnicą Kościoła. Obraz jasnogórski, koronowany przez trzystu laty, można interpretować jako połączenie obu typów medytacji nad rolą Maryi w dziele zbawienia. Dzieciątko Jezus spoczywa na ręku Matki, która podaje swego Syna wierzącym, kierując do nich słowa wypowiedziane w Kanie do posługujących na weselu: „uczyńcie co wam powie Syn”. Ten typ ikony nazywamy Hodegetrią, co znaczy „Przewodniczka w drodze”. Maryja jest tutaj obrazem Kościoła nauczającego, który wskazuje na Jezusa, pierwszego nauczyciela. Jego prawa dłoń wzniesiona jest ku górze w geście nauczania, lewa zaś trzyma księgę Starego Testamentu. Kościół jest zatem strażnikiem wiary, która swe źródło ma zarazem w Starym i Nowym przymierzu.

Maryja jest Matką Chrystusa ale też Matką Kościoła. Toteż wszystkie wezwania Litanii loretańskiej traktujemy nie tylko jako pochwały skierowane pod jej adresem. Chcemy w nich również odnaleźć wskazówki dla własnego postępowania. Maryja - Przewodniczka prowadzi wspólnotę wiary najpewniejszą drogą ku zbawieniu w Chrystusie.

DALSZA LEKTURA:

Raba J., Litania loretańska, t. I-II, Kraków 1968.

Kutnik J., Litania loretańska, Kraków 1983.

Drozd J., Litania loretańska, Kraków 1991.

Romaniuk K., Litania loretańska biblijnie odczytana, Poznań 1997.

Santarelli G., Litania loretańska, Warszawa 1999.