Wprowadzenie
2018-11-19
Drogi wychowania
Elementarz pedagogii biblijnej
Pierwszym Nauczycielem i Wychowawcą jest Pan Bóg, który żywi, karmi i utrzymuje każde stworzenie – „wyrównuje przed [nami] drogę” (Ps 5,9; por. Łk 12,24). On wytyczył etapy drogi wychowania: cel, zadania, treści i metody. On też poprowadził swój lud i przekonywał: „Uznaj w sercu, że jak wychowuje człowiek swego syna, tak Pan, Bóg twój wychowuje ciebie” (Pwt 8,5). Opiekował się nim, pouczał, strzegł, zawarł z nim przymierze, nadał prawa i nakazy (por. Pwt 1,31; 4,1; 5,2-22; 32,10-12). W końcu posłał swojego Syna – Jedynego Nauczyciela i Mistrza (Mt 23,8-10; J 13,13), który przez Ducha Prawdy „pouczy o wszystkim” i „poprowadzi ku pełnej prawdzie” (J 14,26; 16,13).
Niestety, dzisiaj coraz więcej osób odrzuca tradycyjne, biblijne wychowanie, a wybiera „kulturę typu instant”, która odnosi się do typowego dla naszych czasów nawyku i konieczności życia w „natychmiastowości”. Dominuje w niej pragnienie posiadania wszystkiego tego, co „możliwe”, od razu – „natychmiast”, bez większego wysiłku, zaufania i wiary. Życie w takiej rzeczywistości nie pozwala dostrzec tego, co najważniejsze i prawdziwe. Nie pomaga nauczyć i wychowywać w oparciu o trwałe wartości. W tej ponowoczesnej „mgle” człowiek błądzi po bezdrożach, traci orientację i sens życia.
Jaki „przewodnik” może nas poprowadzić najkrótszą i bezpieczną drogą?
Benedykt XVI określił Pismo Święte jako kompas, który wyznacza cel i kierunek dla naszej drogi. W orędziu na Światowe Dni Młodzieży (2006) zwrócił uwagę na Psalm 119: „Twoje słowo jest lampą dla moich kroków i światłem na mojej ścieżce” (w. 105). Papież tak przekonywał młodych o wartości edukacyjnej Pisma Świętego: „Drodzy młodzi, wzywam was, byście osiągnęli zażyłość z Biblią, trzymali ją w zasięgu ręki, ażeby była dla was niczym kompas wskazujący drogę, którą należy iść. Czytając ją, nauczycie się poznawać Chrystusa. Mówił o tym św. Hieronim: «Nieznajomość Pisma Świętego jest nieznajomością Chrystusa»” (PL 24,17; por. Dei Verbum, 25). Wskazał też na właściwą metodę odczytywania Biblii, czyli lectio divina – „ćwiczenie się w osobistym słuchaniu słowa Bożego” (kard. C.M. Martini). Papież senior powrócił do tej myśli w adhortacji apostolskiej o Słowie Bożym w życiu i misji Kościoła: „W młodości pojawiają się nieodparte i szczere pytania na temat sensu własnego życia i tego, jaki kierunek nadać swojej egzystencji. Na te pytania tylko Bóg potrafi dać prawdziwą odpowiedź. (…) Powinniśmy pomóc młodym ludziom w poznawaniu Pisma Świętego i bliskim obcowaniu z nim, aby było niczym kompas wskazujący drogę, którą należy iść” (Verbum Domini, 104).
Biblia może być „przewodnikiem” wychowania i „kompasem” samowychowania. Posiadanie wewnętrznego „kompasu” umożliwia spokojne rozeznawanie i dojrzałe podejmowanie decyzji. Medytacyjna lektura tekstów biblijnych jest lekarstwem dla współczesnego człowieka narażonego na oddziaływanie tak wielu zewnętrznych czynników, związanych chociażby z mediami elektronicznymi: „Wszyscy, ale szczególnie młodzi ludzie – pisze papież Franciszek – są narażeni na nieustanny zapping [skakanie po kanałach telewizyjnych]. Można poruszać się w dwóch lub trzech przestrzeniach jednocześnie i uczestniczyć w tym samym czasie w różnych wirtualnych wydarzeniach. Bez mądrości rozeznania łatwo możemy stać się marionetkami, będącymi zakładnikami chwilowych tendencji” (Gaudete et exsultate, 167).
W tej sytuacji nieodzowne jest nauczanie i wychowanie oparte na trwałych wartościach zakorzenionych w Słowie Bożym, zawartym w świętej Tradycji i Piśmie Świętym (por. 1 Tm 6,20; 2 Tes 2,15; KKK 84; 108). „W rezultacie konieczna okazuje się edukacja, która nauczałaby krytycznego myślenia i proponowała proces dojrzewania w kręgu wartości” – przekonuje papież Franciszek (Evangelii gaudium, 64). W wychowaniu w wierze potrzeba więc powrócić do czystych źródeł Słowa Życia (1 J 1,1).
„Elementarz biblijny” pomoże odnaleźć podstawowe i najprostsze ścieżki tradycyjnego wychowania. W ten sposób, czytając (lectio) wybrane teksty biblijne w rytmie lectio divina, będziemy rozważać (meditazio) i modlić się (oratio), by uczyć się krytycznego osądu współczesnej rzeczywistości i dojrzewać w kręgu wartości chrześcijańskich. Biblia jest księgą dialogu, spotkania i osobistego doświadczenia człowieka z Bogiem. Nie jest podręcznikiem do nauczania, lecz prawdziwym świadectwem drogi ku wierze – towarzyszenia; przedstawia dzieje wychowania konkretnych ludzi, którzy pozostają w bliskim kontakcie z Bogiem.
Duchowej lekturze teksów biblijnych towarzyszą
proste rysunki (kreskówki), ślady „artystycznego” czytania Anny Szadkowskiej
OV. Autorka malowanym bohaterom nadała imiona: Dreptak – uczeń oraz Przewodnik – nauczyciel, gdyż wiernie towarzyszą naszej lekturze w kolejnych etapach
procesu edukacyjnego. Rysunki mogą stanowić pretekst do rozmowy z dziećmi–uczniami na tematy wychowawcze! Pomostem między teorią a praktyką jest propozycja "Działaj!", która odpowiada patrystycznej funkcji operatio - działaniu (czynowi). Ks. Artur Sepioło - znany ewangelizator i duszpasterz - podpowiada, jak wcielić w życie założenia pedagogii biblijnej. Właściwie dopiero actio - operatio jest dojrzałym owocem duchowej lektury Pisma Świętego.
Zapraszamy gorąco na szlaki duchowej wędrówki drogami wychowania biblijnego, oby dołączył do nas i szedł z nami Jedyny Nauczyciel, który uczniom idącym do Emaus „wyjaśniał […], co odnosiło się do Niego we wszystkich Pismach” (Łk 24,27). A jeśli On pójdzie z nami, to pomoże rozeznać naszą sytuację życiową, podejmie z nami autentyczny dialog, będzie pytał, napominał, wyjaśniał…, aż spotka się z nami i pośle z misją do braci, by „[opowiedzieć] o tym, co [nam] się przydarzało w drodze i jak dał się [nam] poznać przy łamaniu [słowa i] chleba” (24,35).
ks. Jan KochelPLAN MEDYTACJI
Wychowanie – definicja (grudzień 2018)
Wychowanie,
wychowawca i wychowanek.
Trefō – żywić, utrzymywać, wychowywać.
Paideuō – uczyć, ćwiczyć, wychowywać.
Bóg zawarł z
ludem przymierze.
Bóg strzeże [go] jak źrenicy oka.
Projekt Boży "na [swój] obraz i podobieństwo".
Pierwsze przykazanie – „Słuchaj!”.
Przykazanie miłości – osnowa Dekalogu.
Rozpoczynać od początku (alfabet).
Uczyć stopniowo - cierpliwie (poziomy).
Co mamy czynić? (cele i zadania).
Wychowywać wspólnotowo i indywidualnie (metody).
Bóg nie może milczeć wobec zła.
Upomnienie braterskie w Kościele.
Abraham –
nasz ojciec w wierze.
Mojżesz –
przewodnik w wierze.
Apostoł Paweł – ewangelizator narodów.
Jezus nauczał w
przypowieściach.
Jezus formował uczniów przez
spotkania i rozmowy.
Jezus wychowywał do życia we wspólnocie.
Kazanie na Górze – obietnica nagrody.
„Złota reguła” – fundamentalna zasada postępowania.
„Reguła drogi” – zaproszenie do nowego życia w wierze.
Duch Święty jako Nauczyciel (wrzesień 2019)
Wewnętrzny
Nauczyciel – mądrość serca
Duch
Prawdy – poucza i poprowadzi
Duch
Pocieszyciel – prowadzi w modlitwie
Duch
Święty – buduje i ożywia Kościół
Służebnica
Pańska – posłuszna Słowu
Matka
Słowa – rozważająca Słowo
Błogosławiona,
która uwierzyła
