Projekt Boży - na swój obraz i podobieńśtwo
2019-01-30
Programy pedagogii biblijnej różniły się: inny był program „początkowy” (Rdz 1,26-27), inny program edukacji podczas niewoli egipskiej czy babilońskiej (Dz 7,22; Dn 1,4-5), inny oparty na edukacji hebrajskiej – ściśle związany z Prawem Mojżeszowym, jeszcze inny to rygorystyczny program „szkoły Syracha” (51,13-30) czy też – pozostający pod wpływem hellenistycznym – program Księgi Mądrości (7,17-22). Chrześcijański program nauczania i wychowania w wierze wnosi jakościową „nowość” wypływającą z przykazania wzajemnej miłości (J 13,34-35).
I rzekł Bóg: „Uczyńmy ludzi na Nasz obraz, podobnych do Nas. Niech panują nad rybami morskimi, nad ptactwem powietrznym, nad bydłem, nad całą ziemią i nad wszelkimi zwierzętami pełzającymi po ziemi”. Stworzył Bóg ludzi na swój obraz: na obraz Boży ich stworzył. Stworzył ich jako mężczyznę i kobietę. I błogosławił im, mówiąc: „Bądźcie płodni, mnóżcie się i zaludniajcie ziemię oraz czyńcie ją sobie poddaną…”.
Rozważ!
Pierwotny plan Boga jest pra-wzorem, do którego powinny odwoływać się wszelkie projekty edukacyjne. Kiedy człowiek oddalał się od tego ideału i wybierał inną drogę, wtedy schodził na manowce i bezdroża wychowania. Każdy zaś „powrót do źródeł” (recursus ad fontes) był zaczątkiem odnowy i zgody na wolę Bożą. Wiedzieli o tym przedstawiciele różnych nurtów, kierunków i szkół w całej historii wychowania: potwierdzili to autor natchniony (Rdz 9,6), psalmista (Ps 8,5-9), przedstawiciele szkół mądrościowych (Mdr 2,23; Syr 17,2-4), prorocy (Iz 49,5-6; 53,11; Jr 31,31-34; Hbr 1,1-2), nauczyciele w niewoli babilońskiej (Dn 1,4-5), apostoł Jakub (Jk 3,7), a nade wszystko sam Jezus, gdy głosił wypełnienie Prawa, np. w odniesieniu do nierozerwalności małżeństwa: „Czy nie czytaliście, że na początku Stwórca stworzył ich mężczyzną i kobietą? (…) na początkutak nie było” (Mt 19,4.8). Dwukrotnie powtórzony zwrot «na początku» (an archēs) wskazuje wyraźnie na normatywny sens słów Księgi Rodzaju. „Początek” oznacza tu rzeczywistość, którą zakłada plan Boży (por. (Koh 3,11; Mdr 6,17; 1 J 1,1).
Liczba mnoga użyta w opisie stworzenia podkreśla godność osoby ludzkiej. Człowiek, stworzony na obraz i podobieństwo Boga, otrzymuje wyjątkowe przymioty wyróżniające go spośród innych stworzeń (Syr 17,1-15), a nade wszystko zdolność podejmowania decyzji – panowania nad sobą i nad stworzeniem. Najwyższym wyrazem podobieństwa człowieka do Boga jest więc wolność. Ona nadaje sens życiu, umożliwia dokonanie świadomego wyboru dobra lub zła oraz poznanie pierwotnego planu Boga: „Jeśli pozostaniecie wierni mojej nauce, będziecie rzeczywiście moimi uczniami i poznacie prawdę, a prawda uczyni was wolnymi” – przekonuje Chrystus (J 8,31n; por. Ga 5,1).
W procesie wychowania najważniejsze jest poznanie pierwotnego zamysłu Boga względem człowieka: „Spodobało się Bogu w swej dobroci i mądrości objawić siebie samego i ujawnić nam tajemnicę woli swojej, dzięki której przez Chrystusa, Słowo Wcielone, ludzie mają dostęp do Ojca w Duchu Świętym stają się uczestnikami Boskiej natury” (KO 2). Plan ten jest związany ze szczególną «pedagogią Bożą». Katechizm Kościoła Katolickiego wyjaśnia ją w następujący sposób: „Bóg stopniowo udziela się człowiekowi, przygotowuje go etapami na przyjęcie nadprzyrodzonego Objawienia, którego przedmiotem jest On sam, a które zmierza do punktu kulminacyjnego w Osobie i posłaniu Słowa Wcielonego, Jezusa Chrystusa” (KKK 53; por. J 3,16).
Św. Ireneusz z Lyonu (†202) wielokrotnie mówił o „pedagogii Bożej”, posługując się obrazem wzajemnego przyzwyczajania się do siebie Boga i człowieka: „Słowo Boże zamieszkało w człowieku i stało się Synem Człowieczym, by przyzwyczaić człowieka do objawienia Boga, a Boga do zamieszkania w człowieku, zgodnie z upodobaniem Ojca” (Adversus haereses, III, 20,2; por. KKK 53).
Pierwotny plan „pedagogii Bożej” zakłada wzajemne poznanie Boga i człowieka. Św. Jan Paweł II, posługując się wyrażeniem przyjętym przez św. Pawła, wskazał na jej chrystocentryczny klucz – „tajemnicę Chrystusa” (Ef 3,9). „Jest to więc odkrywanie w Osobie Chrystusa całego odwiecznego planu Bożego, który w Nim się wypełnił. Jest to dążenie do zrozumienia znaczenia czynów i słów Chrystusa, oraz znaków dokonanych przez Niego, ponieważ zawierają one w sobie, a zarazem ukazują Jego Tajemnicę. W tym znaczeniu ostatecznym celem [katechezy] jest doprowadzenie kogoś nie tylko do spotkania z Jezusem Chrystusem, ale do zjednoczenia, a nawet głębokiej z Nim zażyłości. Bo tylko On sam może prowadzić do miłości Ojca w Duchu Świętym i do uczestnictwa w życiu Trójcy Świętej” (Catechesi tradendae, 5).
Jeśli specyficznym celem nauczania i wychowania w wierze jest poznanie prawdy o Jezusie Chrystusie, to trzeba jeszcze zapytać:
- Na czym winno polegać to wzajemne „odkrywanie” obrazu i podobieństwa w nauczaniu i wychowaniu?
- Jak pogłębiać rozumienie pierwotnego planu Bożego (zob. Ef 3,17-19; Rz 16,25; Kol 1,26)?
- Kto pozwala nam dojść do „bogatej pełni zrozumienia, do poznania tajemnicy Boga” (Kol 2,2)?
Panie, Boże nasz, od początku pozwalałeś się poznać człowiekowi. A kiedy on grzeszył i odchodził od pierwotnej miłości, zakrywałeś przed nim Swoje oblicze. Wciąż jednak odnawiałeś w nim nadzieję zbawienia przez obietnicę odkupienia – wieczne Przymierze. Objawiłeś się w pełni, posyłając swego Syna, który jest ostatecznym Twoim Słowem; nie będzie już po Nim innego. Twój pierwotny plan ukryty jest więc w Słowie Życia: „To życie się objawiło, a myśmy je widzieli i o nim świadczymy”. Przez naszego Pana, Jezusa Chrystusa, Twojego Syna, który z Tobą żyje i króluje w jedności Ducha Świętego, Bóg, przez wszystkie wieki wieków. Amen.
Żyj Słowem!
Katechizm Kościoła Katolickiego przypomina nauczanie, które zapewnia, że nie będzie innego objawienia: „«Ekonomia chrześcijańska, jako nowe i ostateczne przymierze, nigdy nie ustanie i nie należy się już spodziewać żadnego nowego objawienia publicznego przed chwalebnym ukazaniem się Pana naszego, Jezusa Chrystusa (KO 4)». Chociaż Objawienie zostało już zakończone, to nie jest jeszcze całkowicie wyjaśnione; zadaniem wiary chrześcijańskiej w ciągu wieków będzie stopniowe wnikanie w jego znaczenie” (KKK 66). Co robię, by osobiście pogłębiać rozumienie Pisma Świętego i nauczania Kościoła?
Poproś, by dziecko opowiedziało co widzi na obrazku.
Zwróć uwagę na dwa labirynty, jeden na ziemi, drugi na niebie. Dreptuś razem ze swym wychowawcą musi przejść ziemską drogę, która czasem przypomina kręte pomieszczenia labiryntu. Na niebie znajduje się labirynt, który znamy z historii. Budowniczowie katedr umieszczali taki rysunek w samym centrum gotyckich świątyń, na skrzyżowaniu nawy głównej z boczną:
Ta grafika na posadzce katedry miała przypominać modlącym się tu ludziom, że kręte ścieżki doczesnego życia doprowadzają nas w końcu do Boga i zbawienia.
Taki jest Boży plan i zamiar.
- Jakie to ma znaczenie dla wychowania?
Trzeba wiedzieć po co żyjemy i dokąd zmierzamy.
Nie biegniemy na oślep, nie powtarzamy bezsensownie i w kółko codziennych czynności. W każdej chwili dnia przybliżamy się do celu, który wyznaczył nam Bóg. W labiryncie łatwo się zgubić.
/Porozmawiaj z dzieckiem (stosownie do wieku) o przykładach ludzi, którzy się zgubili. O dzieciach , które nie słuchając rodziców zgubiły się w lesie, bądź obcym mieście. O młodzieży, która mając wszystko w domu sięga po papierosy, alkohol czy narkotyki i niszczy swoje zdrowie wchodząc ścieżką samounicestwienia. O osobach, które na kręte tak długo siedziały przy grach komputerowych, że uzależniły się od wirtualnej rzeczywistości i nie potrafią normalnie porozmawiać i tworzyć przyjaźni w realnym świecie.
Pozwól, by dziecko podało znane mu przykłady pogubionych ludzi./
Rozmowa powinna zakończyć się wnioskiem:
Ponieważ człowiek łatwo może zabłądzić, dlatego Bóg dał ci Biblię, przykazania i mądrych wychowawców. On chce by decyzje jaką drogą pójdziesz były mądre i dobre. By się nie pogubić i dotrzeć do celu.
- Podziękuj z dzieckiem Bogu za jego plan zbawienia wszystkich ludzi. Poproście o siły do dobrych wyborów i unikanie ślepych uliczek prowadzących do śmierci.
Zwróć uwagę także na trzy lustra, w których może przeglądać się Dreptuś.Dwa z nich dają dziwne odbicie.
- Jakie? ( zniekształcone)
- Co znajduje się w zwierciadle, które niesie wychowawca? (Oko Opatrzności)
Te lusterka pokazują nam jak można patrzeć na siebie. W sposób prawdziwy, albo fałszywy. Grzech i zło deformują nasz obraz. Najpierw niszczą w nas Boże piękno, a potem sprawiają, że źle myślimy o sobie. Przychodzą nam do głowy myśli o tym, że jesteśmy beznadziejni, że nic nie potrafimy, że nic z nas nie będzie. To właśnie fałsz, którym zła zatruwa nasz umysł. To ślepe ścieżki w labiryncie.
Prosta droga, to prawda o nas zawarta w Bożym spojrzeniu na nas. Bóg wie, że jesteśmy słabi, ale nie zmienia to prawdy, że jesteśmy Jego dziećmi i możemy poradzić sobie w życiu. Możemy wiele z Nim osiągnąć, rozwinąć swoje talenty i być szczęśliwymi dziećmi, które znają Go, słuchają i otrzymują od Niego wsparcie.
Forum rodzinne - Odpowiedzi
- Jak pogłębiać rozumienie pierwotnego planu Bożego (zob. Ef 3,17-19; Rz 16,25; Kol 1,26)?
Pierwotny plan Boży, zakładający dobrowolne trwanie człowieka przy Bogu - Najlepszemu Wychowawcy, wciąż jest aktualny i powinien być źródłem i początkiem wszelkiego rodzaju dróg wychowania. W swojej mądrości, Bóg nie przedstawił nam gotowego podręcznika o wychowaniu, ale cały czas, począwszy od stworzenia człowieka, nas wychowuje. Warte podkreślenia i przemyślenia są słowa Katechizmu Kościoła Katolickiego, ujęte w rozważaniu: „Bóg stopniowo udziela się człowiekowi, przygotowuje go etapami na przyjęcie nadprzyrodzonego Objawienia, którego przedmiotem jest On sam, a które zmierza do punktu kulminacyjnego w Osobie i posłaniu Słowa Wcielonego, Jezusa Chrystusa” (KKK 53; por. J 3,16). Pogłębianie tego planu opiera się na ludzkiej wierze. Inaczej nie da się Boga w ogóle dostrzec, nie mówiąc już o decyzji realizowania Jego planu. W książce "Wiara z lewej prawej i Bożej strony" abp. Grzegorz Ryś pisze, że "Wiara jest słuchaniem i patrzeniem. Nie wystarczy słuchać Boga. Trzeba także zobaczyć Boga, który działa". Te trzy zdania chyba najlepiej ujmują, w jaki sposób pogłębiać rozumienie pierwotnego planu Bożego: "Wiara jest słuchaniem i patrzeniem. Nie wystarczy słuchać Boga."
Umiejętność słuchania Boga, dla człowieka wierzącego wydawać się może czynnością przystępną, może on sobie myśleć: Słucham Boga: uczęszczam na Mszę niedzielną, a niekiedy i w tygodniu; czytam Pismo Święte; przynależę do grupy modlitewnej i tak dalej, i tak dalej...
Pomimo tego, taki człowiek może Boga nie usłyszeć. Dlaczego? Ponieważ jego serce nie jest odpowiednio dostrojone do tego, co Bóg chce przekazać. Tak, jak dostrajamy analogowe radio do odpowiedniej częstotliwości ulubionej stacji radiowej, tak powinniśmy dostrajać nasze myślenie, nasze działanie, nasze PATRZENIE, na sposób Boży. A to już nie jest takie łatwe.
"Trzeba także zobaczyć Boga, który działa".
Bóg, przedstawiając się Mojżeszowi powiedział "Jestem" (Wj 3, 14). To znaczy, że Bóg jednym zdaniem zamyka usta zwolennikom deizmu. Bóg mówi, że Jest - to znaczy że nie jest Mu obojętny nasz los, oraz że zło nie zwycięży. Bóg Jest i Bóg działa. Pogłębianie rozumienia pierwotnego planu Bożego, ostatecznie sprowadza się więc do pogłębiania wiary. Podobnie wychowawcy wobec wychowanków powinni stopniowo przekazywać uniwersalne prawdy, kierować na właściwe drogi wychowania, a niekiedy rozważnie dopuścić, by wychowankowie pobłądzili. Ma to na celu zmuszenie do myślenia wychowanków, którzy swoje ideały sami odnajdą "u źródeł" - u Boga i u wychowawców.
Zaporowscy
