Sen pobożnego Izraelity

2020-01-30

Słuchaj, Izraelu, Pan jest naszym Bogiem - Panem jedynym. Będziesz miłował Pana, Boga twojego, z całego swego serca, z całej duszy swojej, ze wszystkich swych sił. Niech pozostaną w twym sercu te słowa, które ja ci dziś nakazuję. Wpoisz je twoim synom, będziesz o nich mówił przebywając w domu, w czasie podróży, kładąc się spać i wstając ze snu. Przywiążesz je do twojej ręki jako znak. Niech one ci będą ozdobą przed oczami. Wypisz je na odrzwiach swojego domu i na twoich bramach.

Tekst Pwt 6,4-9 jest jednym z najbardziej znanych fragmentów Pisma Świętego. Jest on zarówno najważniejszym wyznaniem wiary, jak i podstawową modlitwą każdego pobożnego Izraelity. Najprawdopodobniej fragment ten przynależy do pierwotnej warstwy Księgi Powtórzonego Prawa. Niektórzy egzegeci twierdzą nawet, że passus ten mógł początkowo rozpoczynać Księgę Deuteronomium.

Perykopa ta zaczyna się od słynnego zawołania: š^emaʽ jiśrāʼēl ("Słuchaj Izraelu!"). Taka jest też nazwa tej modlitwy. Już w pierwszym zdaniu JHWH został ukazany jako Bóg Izraela. Motyw ten nawiązuje do Księgi Kapłańskiej, w której czytamy: „Będę chodził wśród was, będę waszym Bogiem, a wy będziecie moim ludem” (Kpł 26,12). Dalsza część wypowiedzi miałaby charakter monoteistyczny i wskazywała na to, że nie ma innych bogów prócz JHWH. Jednak czysty monoteizm wykrystalizował się w Izraelu stosunkowo późno. Początkowo nie wykluczano istnienia wielu bogów, ale JHWH uważano w tym panteonie za najważniejszego. Pismo Święte stwierdza, że JHWH jest Bogiem zazdrosnym. Przymiotnik „zazdrosny” wiązał się z roszczeniami JHWH odnośnie do swego ludu, od którego wymagał On bezwzględnego posłuszeństwa. Zazdrość pojawiała się wówczas, gdy wzajemna miłość JHWH i Jego ludu była zagrożona przez osobę z zewnątrz. W takim przypadku była ona reakcją naturalną. Chodziło bowiem o obronę wzajemnej miłości. JHWH nie pozwalał, by Izraelici kalali swą świętość przez oddawanie czci obcym bogom. Można zatem powiedzieć, że zazdrość JHWH chroniła podstaw egzystencji i tożsamości Izraela jako narodu wybranego.

Następnie autor natchniony przekazał czytelnikom słynny nakaz miłości Boga: „Będziesz miłował Pana, Boga twojego, z całego swego serca, z całej duszy swojej, ze wszystkich swych sił”. Gdyby istniało wielu bogów, to serce człowieka byłoby podzielone pomiędzy nich wszystkich. Skoro Bóg jest jeden, to człowiek powinien się Mu oddać całkowicie. W Piśmie Świętym „serce” to nie tylko narząd wewnętrzny człowieka, z którym wiąże się moc, siła witalna oraz życie fizyczne. Tym terminem określa się również centrum życia duchowego, siedlisko myśli, uczuć i woli oraz najgłębsze wnętrze człowieka, ludzkie „ja”, sumienie. Gdy natomiast chodzi o pojęcie miłości, to Biblia Hebrajska bardzo mocno akcentuje jej praktyczny aspekt, a zatem działanie podjęte przez osobę, która kocha. W przypadku Izraelitów zapewne chodziłoby o przestrzeganie Bożych przykazań.

Przykazanie miłości Boga powinno zajmować ważne miejsce w sercu Izraelity. Mało tego… Izraelici mieli uczyć tej miłości kolejne pokolenia (brak ograniczeń wiekowych – każdy powinien kochać JHWH) oraz mieli o tej miłości mówić w domu i w czasie podróży (brak ograniczeń przestrzennych – wszędzie powinno się kochać Boga). Wzmianka o wstawaniu i kładzeniu się spać wskazuje natomiast na brak ograniczeń czasowych – w każdym czasie/zawsze powinno się kochać JHWH.

Modlitwę š^emaʽ jiśrāʼēl (Słuchaj Izraelu!) Żydzi recytują rano i wieczorem. Zwitek pergaminu, na którym zapisany jest tekst Pwt 6,4-9, umieszcza się w rurce lub w specjalnym pojemniku wykonanym z drewna, metalu, kości lub szkła i zawiesza się na zewnętrznej prawej framudze drzwi. Zgodnie z żydowskim zwyczajem, osoba przekraczająca drzwi wejściowe powinna dotknąć mezuzy dłonią. Dodatkowo całuje się dłoń, którą dotknęło się mezuzy lub palce, którymi dopiero ma się jej dotknąć. Na koniec warto jeszcze wspomnieć o filakteriach. Są to dwa czarne skórzane pudełeczka wykonane z jednego kawałka skóry koszernego zwierzęcia, w których znajdują się cztery fragmenty Tory, m.in. tekst Pwt 6,4-9. Takie pudełeczka noszą mężczyźni (od 13. roku życia) w czasie codziennych modlitw, ale tylko w dni powszednie. Nie używa się ich podczas szabatu i świąt. Przywiązuje się je rzemieniem do czoła i do lewego ramienia, by w ten sposób skierować myśli i serce na Boga.

• Jak często czytasz i studiujesz Pismo Święte?
• Jak często medytujesz nad poszczególnymi fragmentami Pisma Świętego?
• Jak często modlisz się tekstami Pisma Świętego?
• W czym przejawia się Twoja miłość do Pana Boga?
• W czym ostatnio przejawiła się Twoja miłość do drugiego człowieka?

Módl się!

Boże, choć Cię nie pojmuję,
jednak nad wszystko miłuję,
nad wszystko, co jest stworzone,
boś Ty dobro nieskończone.

Żydzi umieszczają przy drzwiach swoich domów/mieszkań mezuzę. Postaraj się zawiesić kropielnicę z wodą święconą przy swoich drzwiach. Pamiętaj, by codziennie przeżegnać się wodą święconą np. gdy wychodzisz z domu/mieszkania lub przed położeniem się spać.