Św. Katarzyna Aleksandryjska (†312)

2023-01-16

Umiłujcie sprawiedliwość, sędziowie ziemscy!
Myślcie o Panu właściwie
i szukajcie Go w prostocie serca!
Daje się bowiem znaleźć tym, co Go nie wystawiają na próbę,
objawia się takim, którym nie brak wiary w Niego.
Bo przewrotne myśli oddzielają od Boga,
a Moc, gdy ją wystawiają na próbę, karci niemądrych.
Mądrość nie wejdzie w duszę przewrotną,
nie zamieszka w ciele zaprzedanym grzechowi.
Święty Duch karności ujdzie przed obłudą,
usunie się od niemądrych myśli,
wypłoszy Go nadejście nieprawości.

Mdr 1,1-5 (BT)

– „Panie, ileż stosowniejsze dla twej godności byłoby poznać prawdziwego Boga i Jemu złożyć hołd, a wyrzec się tych bożków, z których nie ma żadnego pożytku! (…).

– Jeśli prawdą było to, co powiadasz – rzekł cesarz – cały świat żyłby w błędzie i tylko ty posiadałabyś prawdę. A może jest na odwrót? Ja skłaniam się do tego ostatniego mniemania. Nikt się z tobą nie zgadza, jesteś słabą niewiastą. Nie wierzę ci. A potem, ponieważ nie potrafił stawić jej czoła, podając rozumne racje, wezwał wielu mędrców i obiecał im wysoką nagrodę, jeśli tylko zdołają odeprzeć argumenty Katarzyny. Wówczas dziewica rzekła cesarzowi:

– Po cóż zwołałeś tylu mistrzów? Z powodu jednego dziewczęcia? Po cóż obiecałeś im nagrodę, jeśli zdołają mnie przemóc? Mnie nie obiecałeś nic, jeśli zdołam ich przemóc; lecz powiadam ci, że moją jedyną nagrodą będzie Jezus Chrystus, albowiem z miłości do Niego podjęłam ten bój, z którego wyjdę zwycięsko, czego jestem pewna. Pożegnała się i oznajmiła mędrcom:

– Wyznaję, że przy was moja wiedza waży niewiele; wiem tylko o Jezusie Chrystusie, który był ukrzyżowany. I zaczęła rzucać ważkie argumenty, które dowodziły, że Jezus jest prawdziwym Bogiem, zaś bożkowie są diabłami. Mistrzowie milczeli jak zaklęci, bo nie wiedzieli, jak jej zaprzeczyć, aż zagniewany cesarz obrzucił ich obelgami:

– Czy to możliwe, że zamknęła wam usta 18-letnia dzieweczka? – szydził. Wtedy wstał najstarszy z mędrców.

– Wiem, panie – oznajmił – że przez usta tego dziewczęcia przemawia Bóg i dlatego właśnie zostaliśmy pokonani i nie ważymy się nic przeciwko niej powiedzieć; naprawdę przekonała nas, że Chrystus jest prawdziwym Bogiem, Królem królów, zaś bożkowie są niczym (…)” (Święci z charakterem, 146).

Próbowano jeszcze nakłonić Katarzynę, by wyparła się Chrystusa. Odważnie jednak wyznała swoją wiarę i wytrwała do końca. Wówczas cesarz skazał ją na okrutne tortury: bicie, głodzenie, łamanie kołem, w końcu rozkazał ściąć ją mieczem.

Bardzo stara tradycja Kościoła Wschodniego utrzymuje podanie o cudownym przeniesieniu ciała Katarzyny na górę Synaj, gdzie jej relikwie złożone zostały w monastyrze (1500 m npm.). Już w VI w. cesarz Justynian wzniósł tam bazylikę, poświęconą Matce Bożej, później nadano jej tytuł Przemienienia Pańskiego, w VIII w. jeszcze raz zmieniono wezwanie, wiążąc z tym miejscem legendę o męczennicy z Aleksandrii. W X w. ciało zostało przeniesione przez mnichów-pustelników i umieszczone w złotej trumnie w wybudowanym tam klasztorze. Od tego czasu miejsce to zaczęto łączyć z jej kultem. Tam też w roku 1844 r. niemiecki badacz Konstantin von Tischendorf odkrył sławny Codex Synajski z IV w., jeden z dwóch najstarszych kodeksów Pisma Świętego (obecnie w Londynie). Cenne są też znajdujące się w monastyrze ikony (m.in. św. Katarzyny).

Kult świętej rozwinął się zarówno w Kościele zachodnim, jak i w wschodnim. Św. Katarzynę czczą zarówno uczeni (patronka paryskiej Sorbony), literaci, studenci, jak i prosty lud. W 1571 r. Regina Prothmann założyła w Braniewie zgromadzenie pod wezwaniem św. Katarzyny. Od przełomu XX w. oddają jej cześć również kolejarze (najczęstszy jej atrybut – koło). Męczeństwo świętej stało się tematem malarskim, m.in. dzieła Rafaela, Caravaggio, Carraciego, Proovosta i Hansa Memlinga.

Św. Katarzyna odznaczała się cnotą wstrzemięźliwości, wierności, prostoty i mądrości, które wychwala Odwieczna Mądrość. Tylko w świętym człowieku może przebywać Święty Duch, który „unika podstępu i odsunie się od niemądrych myśli, i wypłoszy go [zaś] nadejście nieprawości” (w. 5). Duch Boży, podobnie jak mądrość, nie chce mieć nic wspólnego z bezbożnikami i ludźmi nieprawymi, lecz współpracuje z tymi, którzy „szukają Go w prostocie serca” (w. 1).

Trzeba zatem pytać:

Kyrie elejson, Chryste elejson…
Święta Maryjo, módl się za nami.
Święta Katarzyno,
Święta Katarzyno, panno i męczennico,
Święta Katarzyno, oblubienico Chrystusa,
Święta Katarzyno, napełniona darami Ducha Świętego,
Święta Katarzyno, wzorze cnoty czystości,
Święta Katarzyno, pałająca gorliwością w nawracaniu pogan do świętej wiary,
Święta Katarzyno, ucieczko pozostających w ciemnościach,
Święta Katarzyno, szczególna patronko uczącej się młodzieży,
Święta Katarzyno, przewodniczko oślepionych błędami na drogę prawdy,
Święta Katarzyno, nawracająca do Chrystusa cesarzową i filozofów aleksandryjskich o wierze z nią rozprawiających,
Święta Katarzyno, nieustraszona okrutnymi mękami,
Święta Katarzyno, pogrzebana na górze Synaj,

K: Módl się za nami, święta Katarzyno, panno i męczennico.
W: Abyśmy się stali godnymi obietnic Chrystusowych.

Módlmy się: Boże, Ty ukazujesz swoją moc w ludzkiej słabości, od Ciebie święta Katarzyna otrzymała siłę do zniesienia męczeństwa, niech wszystkim, którzy radują się jej chwałą, zawsze wyprasza łaskę do przezwyciężania pokus. Przez naszego Pana Jezusa Chrystusa, Twojego Syna, który z Tobą żyje i króluje w jedności Ducha Świętego, Bóg, przez wszystkie wieki wieków. Amen.

Jan Paweł II jako pierwszy papież w historii pielgrzymował w Roku Jubileuszowym na Górę Synaj. «Chciałbym (...) udać się do sławnego klasztoru św. Katarzyny na Synaju, w pobliżu owej góry Przymierza, która w pewien sposób kryje w sobie całe misterium Wyjścia — odwieczny wzorzec nowego Wyjścia, które urzeczywistni się w pełni na Golgocie» — pisał w «Liście o pielgrzymowaniu do miejsc związanych z historią zbawienia». Zamiar ten został zrealizowany podczas podróży do Egiptu, której punktem kulminacyjnym była pielgrzymka do klasztoru św. Katarzyny na górze Synaj – 26 luty 2000 r. Miało tam miejsce spotkanie i modlitwa ekumeniczna. Podejmujmy zatem trud pielgrzymowania do miejsc związanych z naszymi Patronami.