Św. Męczennicy z Meksyku (†1527/29)

2023-02-07

[Bóg] wyzwoli bowiem wołającego biedaka
i ubogiego, i bezbronnego.
Zmiłuje się nad nędzarzem i biedakiem
i ocali życie ubogich:
uwolni ich życie od krzywdy i ucisku,
a krew ich cenna będzie w jego oczach.
Przeto będzie żył i dadzą mu złoto z Saby,
zawsze będą się modlić za niego,
nieustannie mu błogosławić.

(…) Błogosławiony Pan, Bóg Izraela,
który sam jeden czyni cuda!
Błogosławione na wieki chwalebne Jego imię;
niech się cała ziemia napełni Jego chwałą!
Niech się tak stanie - niech się stanie!

Ps 72,12-15.18-19 (BT)

Psalmista wyróżnia w tekście kategorie ludzi, którzy należeli do tzw. anawim – „ubodzy ziemi”; ubogich, potrzebujących pomocy, uzależnionych od innych (So 2,3; 3,12). Biblia zobowiązuje króla do szczególnej ochrony i opieki nad nimi (2 Sm 12,1-6; Prz 31,8-9; Ps 72,2.12-14). Bóg też przedkłada ich ponad bogaczy i otacza szczególną opieką (1 Sm 2,7; Łk 1,47n. 52n). W Nowym Testamencie im głoszona jest Dobra Nowina (Mt 11,5; Łk 4,18), a Jezus utożsamia się z nimi, by „[nas] ubóstwem swoim ubogacić” (2 Kor 8,9; por Mt 11,29). Autor psalmu 72 zapewnia, ze Bóg wyzwoli „wołającego biedaka i ubogiego, i bezbronnego” (w. 12), „uwolni ich życie od krzywdy i ucisku, a krew ich cenna będzie w jego oczach” (w. 14). Pod taką szczególną opieką pozostają również ci prości i prześladowani, którzy gotowią są oddać życie za wiarę.

Do ubogich ziemi należeli pierwsi wyznawcy Chrystusa na ziemi meksykańskiej. Przyjęli oni wiarę za pośrednictwem objawień Madonny z Gwadelupy i Jej apostoła – św. Juana Diego, nazywanego w języku Azteków „Mówiącym Orłem”. Juan Diego należał do tej najbiedniejszej, a zarazem najliczniejszej klasy społeczności Azteków; ciężko pracował na roli i zajmował się wyrabianiem mat w zamieszkanym przez plemię Nahua mieście Cuautitlan. Gdy państwo Azteków zostało podbite przez Hiszpanów (1519-1521), Juan Diego (Jan Jakub) wraz z żoną Malitzin (Maria Łucja) przyjęli w 1524 r. chrzest z rąk hiszpańskiego misjonarza. Byli jednymi z pierwszych nawróconych Azteków. W kilka lat później, po śmierci żony, przeniósł się do swego wuja do Tolpetlac. Juan Diego był bardzo gorliwym chrześcijaninem, w każdą sobotę i niedzielę przemierzał pieszo kilkanaście mil ze swojej wioski do kościoła w Tenochtitlan, by uczestniczyć we Mszy św. i katechizacji. Podczas jednej z takich wypraw, w sobotni poranek 9 grudnia 1531 r., na wzgórzu Tepeyac objawiła mu się Matka Boża. Zgodnie z życzeniem Maryi, na wzgórzu wkrótce wybudowano kaplicę, w której umieszczono Jej cudowny wizerunek odbity na płaszczu Indianina. Dziś czczony jako Matka Boża z Guadelupe. Juan Diego spędził tam resztę życia, opowiadając przybywającym do sanktuarium pielgrzymom o objawieniach, wyjaśniając prawdy wiary i przygotowując wielu do chrztu. Zmarł 30 maja 1548 r. i został pochowany na wzgórzu Tepeyac. 6 maja 1990 r. św. Jan Paweł II ogłosił go błogosławionym, a 31 lipca 2002 r., podczas swojej kolejnej pielgrzymki do Meksyku, włączył go do grona świętych.

W gronie pierwszych błogosławionych z Meksyku byli, obok Juana Diego, czterej chłopcy Krzysztof, Antoni, Jan i Diego, którzy przyjęli wiarę i oddali za nią życie.

Pierwszy Krzysztof, urodził się w wiosce Atlihuetzia k. Tlaxcala, w 1514 lub 1515 roku jako ukochany syn miejscowego wodza (kacyka) Acxotecatla. Szybko poszedł w ślady starszych braci, uczęszczających do szkoły prowadzonej przez oo. Franciszkanów. Tam otrzymał łaskę chrztu, przyjmując imię Krzysztof (Cristobalito). Wkrótce sam jako młody katechista zaczął głosić Ewangelię wśród swych najbliższych i znajomych, starając się pozyskać ich dla nowej wiary. Zabiegał zwłaszcza o nawrócenie ojca, zachęcając go do porzucenia różnych jego nałogów, zwłaszcza pijaństwa. Ten jednak nie zaakcentował wiary i postaw syna. Krzysztof radykalnie zaczął niszczyć figurki bożków, znajdujące się w domu. Ojciec początkowo wybaczał synowi i upominał go, ale gdy to nie skutkowało, postanowił go ukarać. Na początku roku 1527, gdy chłopiec miał 12 lub 13 lat, ojciec, prawdopodobnie pijany, zaczął go bić, rzucił na ziemię, a gdy Krzysztof mimo to nie przestał się modlić, wrzucił go do płonącego ogniska. Dziecko skonało następnego dnia, udzieliwszy oprawcy wybaczenia. W kilka dni później zginęła również żona wodza, która próbowała powstrzymać go przed popełnieniem zbrodni. Po całym zdarzeniu wódz próbował ukryć zwłoki syna, ostatecznie jednak sprawa wyszła na jaw, a ojciec został skazany na śmierć. Wśród świadków męczeństwa były inne dzieci ze szkółki franciszkańskiej.

Kolejnymi ofiarą okrucieństwa tamtych czasów okazali się Antoni i Jan, urodzeni w 1516/1517 r. w miejscowości Tizatlán, koło Tlaxcali w środkowym Meksyku. Pierwszy z nich był potomkiem innego miejscowego wodza, drugi – jego służącym oraz jego towarzysz; wszyscy uczyli się w szkole franciszkańskiej. W 1529 r. kolejna grupa misjonarzy postanowiła założyć misję w Oaxaca, poprosili więc brata Martina, by wskazał im uczniów szkółki, którzy mogliby im towarzyszyć jako tłumacze i katechiści na nowej misji. Brat spełnił prośbę, ale ostrzegł kandydatów, że będzie to niebezpieczne zadanie. Ostatecznie zgłosiło się trzech chłopców: Antoni, Jan i Diego, którzy po przybyciu do Tepeaca koło dzisiejszej Puebli pomagali misjonarzom głodzi wiarę i niszczyć miejscowe bóstwa., później tylko dwaj pierwsi udali się do pobliskiego Cuauhtinchán i nadal świadczyli o Chrystusie. Wzbudziło to oburzenie miejscowych Indian, którzy z wściekłością rzucili się na chłopców i zabili ich kijami. Ich martwe ciała zrzucono następnie ze wzgórza koło Decalco. Tam znalazł je dominikanin o. Bernardyn i przeniósł je do Tepeaca i tam pochował. Kult młodych męczenników był podtrzymywany przez stulecia, ale dopiero papież Jan Paweł II 6 maja 1990 r., podczas swojej drugiej podróży do Meksyku, ogłosił ich błogosławionymi w sanktuarium w Guadalupe. Podczas kolejnej podróży powiedział: „Przybyłem do kraju, gdzie wiara katolicka (…) sprawiła, że różnorakie i często skłócone społeczności etniczne utworzyły jedną wspólnotę braterstwa i przeznaczenia. Nie można zatem zrozumieć Meksyku bez wiary, przyniesionej do tego kraju z Hiszpanii przez pierwszych dwustu misjonarzy hiszpańskich, a później utwierdzonej przez dominikanów, jezuitów, augustianów i innych głosicieli zbawczego słowa Chrystusa” (Meksyk, 22.01.1999; zob. Wielka Encyklopedia JPII, t. XIX, 35).

23 marca 2017 r. papież Franciszek podpisał dekret uznający cud za wstawiennictwem bł. Krzysztofa, Jana i Antoniego, zaś 20 kwietnia 2017 r. podczas konsystorza wyznaczył datę ich kanonizacji wraz z 32 nowymi świętymi. Uroczystość odbyła się 15 października 2017 r. na placu świętego Piotra w Rzymie. Nowi święci ogłoszeni zostali patronami dzieci meksykańskich.

Dzieci należą również do tych małych, ubogich i pokornych, których Bóg uwolni od krzywdy i ucisku, a krew ich cenna będzie w jego oczach (Ps 72,14), stąd warto zapytać:

• Dlaczego w oczach Boga ubodzy, prości i mali są tak cenni?
• Jak dzisiaj głosić Dobrą Nowinę ubogim (zob. Mt 11,5; Łk 4,18)?
• Co to znaczy, że błogosławieni są „ubodzy w duchu” (Mt 5,3)?

Módl się!

Ojcze Niebieski, który pozwoliłeś Juanowi Diego być pośrednikiem Dziewicy z Guadalupe i pomagać w rodzeniu się wiary w naszej Ojczyźnie, prosimy Cię za jego wstawiennictwem, abyś przyszedł z pomocą najbardziej potrzebującym. Pociesz chorych na duszy i ciele i spraw, aby naród meksykański zjednoczony siłą miłości ze Słodką Matką z Tepeyac, uczynił z każdego domu żywą świątynię, gdzie będziemy adorować Naszego Pana Jezusa Chrystusa, który z Tobą żyje i króluje na wieki wieków. Amen.

Warto przeczytać i rozważyć medytację Franciszka nad tekstem Błogosławieństw, a zwłaszcza pierwszego z nich: „błogosławieni ubodzy w duch” (zob. GeE 67-70). Dlaczego dla papieża z Ameryki tak istotna jest pobożność ludowa i wiary tych małych i „ubogich ziemi”?