Wprowadzenie

[2] Panie, król się weseli z Twojej potęgi,
jak bardzo się cieszy z Twojej pomocy! 

[3] Spełniłeś pragnienie jego serca
i nie odmówiłeś błagania warg jego. 

[4] Bo go uprzedzasz pomyślnymi błogosławieństwami,
koronę szczerozłotą wkładasz mu na głowę. 

[5] Prosił Ciebie o życie: Ty go obdarzyłeś
długimi dniami na wieki i na zawsze. 

[6] Wielka jest jego chwała dzięki Twej pomocy,
ozdobiłeś go blaskiem i dostojeństwem. 

[7] Bo go czynisz błogosławieństwem na wieki,
napełniasz go radością przed Twoim obliczem. 

[8] Król bowiem w Panu pokłada nadzieję
i z łaski Najwyższego się nie zachwieje. 

[9] Niech spadnie Twa ręka na wszystkich Twoich wrogów;
niech znajdzie Twa prawica tych, co nienawidzą Ciebie. 

[10] Uczyń ich jakby piecem ognistym,
gdy się ukaże Twoje oblicze.
Niech Pan ich pochłonie w swym gniewie,
a ogień niechaj ich strawi! 

[11] Wytrać ich potomstwo z ziemi,
usuń ich plemię spośród synów ludzkich! 

[12] Choćby zamierzyli zło przeciwko Tobie,
choćby uknuli podstęp, nie dopną niczego, 

[13] bo Ty ich zmusisz do ucieczki,
z Twego łuku będziesz mierzyć w ich twarze. 

[14] Powstań, Panie, w swej potędze,
chcemy śpiewać i moc Twoją sławić.

Ps 21[20],2-14 (BT)

Fundacja Cystersów w Rudach powstała jako filia opactwa w Jędrzejowie, ufundowanego już w 1140 roku. Ustawy zakonne nakazywały, by macierzyste opactwo wyposażyło filię w dziewięć kodeksów – ksiąg liturgicznych oraz reguł zakonnych. Księgi te stanowiły zalążek klasztornych bibliotek. Dalsze pomnażanie zasobów wymagało sporych wydatków bądź nakładu pracy klasztornych kopistów. W Rudach szybko powstało własne skryptorium, w którym zakonnicy przepisywali księgi dla celów liturgicznych i formacyjnych. Działalność rudzkiego skryptorium potwierdzono w dokumentach z 1354 roku. Znajdowało się w najstarszym wschodnim skrzydle, gdzie działała opacka kancelaria tworząca dokumenty. Warsztatem kopistów opiekował się magister scriptorum, który dostarczał pergamin, papier, farby, inkaust, pióra i pędzle. Do najważniejszych kodeksów i inkunabułów, przepisywanych przez rudzkich cystersów, należały psałterze, których zakonnicy używali w codziennej liturgii brewiarzowej. Mnich-kopista dziennie mógł przepisać do 4 do 6 kart. W średniowiecznym inwentarzu rudzkiej biblioteki anonimowy mnich spisał posiadane wówczas przez opactwo księgi, a były wśród nich: Biblie, mszały, graduały, psałterze, antyfonarze itd. 

W Rudach przepisywano ręcznie zwłaszcza psałterze, a później sprowadzano ich drukowane wersje (od czasów Gutenberga), z których modlono się codziennie - śpiewając na chwałę Bożą. Pośród tych pieśni był psalm 21 jako pomoc dla męża sprawiedliwego. Psalm ten nazywany jest "psalmem królewskim", gdyż wysławia dzieła Boga Sprawiedliwego i Miłosiernego. W interpretacji chrześcijańskiej najpierw opiewa on w modlitwie skierowanej do Ojca wcielenie Syna Bożego (w. 2-3), potem Jego chwałę otrzymaną od Ojca jako uwieńczenie dzieła stworzenia (w. 4-8), wreszcie zwraca się ku samemu Chrystusowi i życzy, by się spełniło w dzień Sądu to wszystko, co było zapowiedziane (w. 9-14).

Psalmista zapowiada, że "król pokłada nadzieję w PANU, nie zachwieje się dzięki łasce Najwyższego" (21,8). Dalszą opiekę i zwycięstwo nad wrogami zapewni królowi wytrwała ufność złożona w Bogu, który będzie go umacniał swoją łaską. To ON będzie walczył za niego i wymierzał karę za wszelkie występki przeciw Jego ludowi. 

Podobnie Maryja w hymnie Magnificat wyraża swoją ufność: 

"[Wszechmogący] okazał moc swego ramienia: 

rozproszył zarozumiałych pyszałków; 

panujących usunął z tronu, 

a wywyższył poniżonych; 

głodnych nasycił dobrami, 

a bogatych z niczym odprawił,

ujął się za swoim sługą Izraelem, 

kierując się swoim miłosierdziem..." (Łk 1,51-54; Ps 89,10; 107,9).

Wspólnota modląca się i wyrażająca zaufanie do Boga może liczyć na Jego szczególną opiekę i wstawiennictwo. ON nie pozostawi samymi wiernych i sprawiedliwych, ale przyjdzie im z pomocą i obdarzy swoim błogosławieństwem. Nawet jeszcze więcej obiecuje: "Bo Ty go uczynisz błogosławieństwem na wieki, / napełnisz go radością przed swoim obliczem" (Ps 21,7). Radość będzie towarzyszyć modlącym się i ufającym Bogu, jak towarzyszyła Dziewicy Maryi w Nazarecie podczas Zwiastowania: "Wielbi Pana moja dusza i mój duch rozradował się w Bogu, moim Zbawicielu, bo spojrzał na uniżenie swojej służebnicy" (Łk 1,46-47).

Współcześnie modlący się psalmami winni pamiętać o tej obietnicy Boga i ufać Mu bezgranicznie na wzór Niepokalanej Dziewicy - Matki nadziei. 

Warto jeszcze zapytać:

• Dlaczego papież Franciszek dodał do Litanii Loretańskiej nowy tytuł - "Matka nadziei"?
• Jak odczytać wezwanie Psalmu: "Król bowiem w Panu pokłada nadzieję / i z łaski Najwyższego się nie zachwieje" (21,8)?
• Czy "pokładasz nadzieję" w Bogu; ufasz Mu, na wzór Dziewicy z Nazaretu?

Podczas każdej Mszy św. śpiewany jest psalm responsoryjny, dostosowany do tekstów liturgicznych. Warto pochylić się nad ich treścią i rozważyć go w rytmie lectio divina.

ks. Jan Kochel

fot. Jeden z kodeksów Breviarium Cisterciensis z klasztoru w Rudach.