2025-09-11
Różne tytuły (nagłówki) oznajmiają treść poszczególnych psalmów. Psalm 71 określono: „Prośbą o szczęśliwą starość” (BT); „Modlitwą o opiekę Bożą w starości” (BP) czy „Bóg ucieczką w starości” (BŚP). Zasadniczą treścią tego utworu jest prośba człowieka, który uświadamia sobie zbliżającą się starość, zabiega o opiekę Bożą i pomoc, przeciwko wrogom, którzy dążą do jego zguby. W tej sytuacji zrozumiałe jest wołanie: „Ty bowiem, mój Boże, jesteś moją nadzieją” (Ps 71,5).
Czytaj!
[1] W Tobie, Panie, moja ucieczka,
niech nie doznam wstydu na wieki;
[2] wyrwij mnie i wyzwól w Twej sprawiedliwości,
nakłoń ku mnie swe ucho i ocal mnie!
[3] Bądź mi skałą schronienia
i zamkiem warownym, aby mnie ocalić,
boś Ty opoką moją i twierdzą.
[4] Boże mój, wyrwij mnie z rąk niegodziwca,
od pięści złoczyńcy i ciemiężyciela.
[5] Ty bowiem, mój Boże, jesteś moją nadzieją,
Panie, ufności moja od moich lat młodych!
[6] Ty byłeś moją podporą od narodzin;
od łona matki moim opiekunem.
Ciebie zawsze wysławiałem.
[7] Jak gdyby cudem stałem się dla wielu,
Ty bowiem byłeś potężnym mym wspomożycielem.
[8] Usta moje były pełne Twojej chwały,
przez cały dzień - Twojej sławy.
[9] Nie odtrącaj mnie w czasie starości;
gdy siły ustaną, nie opuszczaj mnie!
[10] Albowiem moi wrogowie o mnie rozprawiają,
czyhający na moje życie zmawiają się na mnie.
[11] «Bóg go opuścił - mówią -
gońcie go, chwytajcie,
bo nie ma on wybawcy».
[12] O Boże, nie stój z daleka ode mnie,
mój Boże, pośpiesz mi na pomoc!
[13] Niech się zawstydzą i niech upadną
nastający na moje życie;
niech się hańbą i wstydem okryją ci, co szukający mego nieszczęścia!
[14] Ja zaś będę zawsze ufał
i pomnażał wszelką Twą chwałę.
[15] Moje usta będą głosić Twoją sprawiedliwość,
przez cały dzień Twoją pomoc:
bo nawet nie znam jej miary.
[16] Wejdę, głosząc wspaniałe czyny Pana,
i będę przypominał Jego tylko sprawiedliwość.
[17] Boże, Ty mnie uczyłeś od mojej młodości,
i do tej chwili głoszę Twoje cuda.
[18] Lecz i w starości, i w wieku sędziwym
nie opuszczaj mnie, Boże,
gdy [moc] Twego ramienia głosić będę,
całemu przyszłemu pokoleniu - Twą potęgę,
[19] i sprawiedliwość Twą, Boże, sięgającą niebios,
którą tak wielkich dzieł dokonałeś:
o Boże, któż jest równy Tobie?
[20] Zesłałeś na mnie wiele srogich utrapień,
lecz znowu przywrócisz mi życie
i z głębin ziemi znów mnie wydobędziesz.
[21] Podnieś moją wielkość
i pociesz mnie na nowo!
[22] A ja chcę wielbić na harfie -
Twoją wierność, mój Boże!
Będę Ci grał na cytrze,
Święty Izraela!
[23] Rozradują się moje wargi, gdy będę Ci
śpiewał,
i dusza moja, którą odkupiłeś.
[24] Również mój język przez cały dzień
będzie głosił Twoją sprawiedliwość,
bo okryli się hańbą i wstydem
szukający mojego nieszczęścia.
Ps 71(70),1-24 (BT)
Rozważ!
Psalm 71(70) jako lamentację człowieka w podeszłym wieku dzieli się na dwie (ww. 1-13; 14-24) lub trzy części (ww. 1-8; 9-18; 19-24). Motyw wieku sędziwego („starości”) przewija się przez całą treść tej modlitwy. W czasach biblijnych za starca uważano już człowieka pięćdziesięcioletniego, choć psalm 90 wskazuje na inną granicę: „Miarą naszego życia jest lat siedemdziesiąt, a jeśli mamy siły to lat osiemdziesiąt” (Ps 90(89),10). Tekst może być pomocą w refleksji nad przemijaniem i akceptowaniem naturalnego procesu starzenia się.
W modlitwie ufności człowiek dojrzały, po nawróceniu i zjednoczeniu z Bogiem, modli się, by mógł być wolny od nieprawości tego świata (ww. 1-8); następnie prosi, by nie był pozbawiony łaski (życzliwości), nawet w starości (ww. 9-17); wreszcie wylicza dary otrzymane od Boga i pragnie dziękować Mu za nie bez końca (ww. 18-24). Na tych trzech etapach drogi Psalmistę cechuje niezłomna ufność w Bogu, która nie zawiodła go w młodości (w. 5n) oraz w „czasie starości (…) w wieku sędziwym” (ww. 9.18), lecz nie opuści go także u schyłku jego życia (w. 14.20n). Dlatego też stale pragnie okazywać Bogu swoją wdzięczność, zwłaszcza przez śpiew przy akompaniamencie różnych instrumentów, np. harfy czy cytry (w. 22).
Psalm może być też szkołą solidarności z wcześniejszym pokoleniem i okazją do nabywania przez nich doświadczenia życiowego: „Boże, Ty mnie uczyłeś od mojej młodości, / i do tej chwili głoszę Twoje cuda” (Ps 71,17). Młodzi z wielką korzyścią mogą czerpać z tego bogactwa. Potwierdził to papież Franciszek zalecał młodym, by szanowali starszych i nie tracili kontaktu z osobami w wieku sędziwym (por. Syr 6,34.36; Kpł 19,32; Prz 20,29; ChV 187-191). „Nie znaczy to, że musisz się zgodzić ze wszystkim, co mówią, czy też zaaprobować wszystkie ich działania (…). Chodzi tylko o bycie otwartym i podjęcie mądrości, która jest przekazywana z pokolenia na pokolenie, a która może współistnieć z jakimiś ludzkimi biedami i nie powinna zaniknąć w obliczu nowości konsumpcji i rynku” (ChV 190). I dodaje jeszcze mądre przysłowie: „Gdyby młody wiedział, a stary mógł, nie byłoby nic takiego, czego nie dałoby się zrobić” (ChV 191). Piękne świadectwo szacunku do starszych pozostawił również wobec swoich dziadków, a zwłaszcza babci Rosy, wspominając jej testamentu, który otrzymał od niej w dniu swoich prymicji (Franciszek, 2025, 206-208).
Pan Bóg Wielki Wychowawca swego ludu (Pwt 8,5; 32,10-12; Ps 119,111) kontynuuje swoje dzieło poprzez wybranych nauczycieli i mistrzów duchowych, stąd trzeba zapytać:
Módl się!
Boże, w Tobie złożyłem nadzieję,
nich nigdy nie będę zawstydzony.
W sprawiedliwości Twojej wyrwij mnie i ocal,
nakłoń ku mnie ucha i zbaw mnie!
Bądź dla mnie Bogiem obrońcą,
miejscem warownym, by mnie zbawić.
Boś Ty jest wsparciem moim i ucieczką.
Boże mój, wyrwij mnie z ręki grzesznika,
z ręki występnego i nieprawego.
Bo Ty, Panie, jesteś mym wytrwaniem,
Panie, nadziejo moja od młodości (…).
Nie opuszczaj mnie w czasie starości,
gdy osłabnie ma siła, Ty mnie nie porzuć!
(…)
Boże, pouczyłeś mnie od młodości
i dotąd głoszę Twoje cuda.
Lecz i w starości i wieku sędziwym,
Boże, nie opuszczaj mnie,
aż opowiem moc Twego ramienia
całemu przyszłemu pokoleniu,
władzę Twoją i sprawiedliwość Twoją.
(…)
Przeto przy dźwięku psalterium
wyznawał będę Twoją prawdę,
psalm Ci zagram na cytrze, o Święty Izraela!
Rozradują się wargi moje, gdy będę Cię opiewał,
I dusza moja, którą odkupiłeś.
Także i język mój przez cały dzień
będzie rozważał Twoją sprawiedliwość,
gdy zostaną zawstydzeni i pohańbieni
szukający mego nieszczęścia.
Ps 70[71],1-5.9.17-18.22-24 (tłum. A. Tronina).
Żyj Słowem!
Biblia uczy szacunku do starszych i wzywa: „Przed siwizną wstaniesz, będziesz szanował oblicze starca, w ten sposób okażesz bojaźń Bożą” (Kpł 19,32). Potrzeba kontynuować edukację międzypokoleniową na wzór ostatnich papieży: Jan Paweł II – Benedykt XVI – Franciszek. Warto podjąć wyzwania mądrej wymiany doświadczeń i edukacji międzypokoleniowej.