A nadzieja nie może zawieść...

Rz 5, 5

Kim był Poeta - "Wielki niezrozumiany"?

Pisać o "Wielkim niezrozumianym" przez współczesnych Poecie trudno bez odwołania do znawców tej poezji. Warto więc poznać pozycję książkową - Stefan Sawicki, Chrześcijańskie wartości poezji Norwida, Redakcja Wydawnictw KUL, Lublin 1986 oraz fragmenty przemówienia Jana Pawła II wygłoszonego w Watykanie 30 czerwca 2001 roku w 180 rocznicę urodzin Norwida.

Św. Jan Paweł II mówił: "Norwid - jeden z największych poetów i myślicieli, jakich wydała chrześcijańska Europa (...). Dobrze, że przynajmniej urna z ziemią ze zbiorowej mogiły, w której poeta został pochowany, znajduje się na Wawelu (...) bo ojczyzna, pisał Norwid: Jest to miejsce, w którym najmilej spocząć i umrzeć".

Cyprian Norwid (1821-1843) - pozostawił dzieło, z którego emanuje światło pozwalające wejść głębiej w prawdę naszego bycia człowiekiem, chrześcijaninem, Europejczykiem i Polakiem. Poezja Norwida wyrosła z jego trudnego życia. Kształtowała je głęboka estetyka wiary w Boga oraz w nasze człowieczeństwo Boże. Wiara w Miłość objawiająca się w pięknie, które "zachwyca" do pracy, otwiera słowo Norwida na tajemnicę przymierza, jakie Bóg zawiera z człowiekiem, aby człowiek mógł żyć tak, jak żyje Bóg (...). Siła autorytetu, jakim jest Norwid dla "wnuków", bierze się z krzyża (...) czy ludzie umieją cierpieć razem ze Zbawicielem (...). Krzyż staje się "nam bramą".

Norwid nie zazdrościł nikomu rzeczy posiadanych ani honorów. Jego Boże ubóstwo błyszczy w zakończeniu jednego z wierszy: "kto inny ma laur i nadzieje, / Ja-jeden zaszczyt; być człowiekiem (...); wszystko-bierze żywot z Ideału. Do ideału człowiek pielgrzymuje, ale otrzymuje go w darze (...). Stąd ogrom pracy stojącej przed osobą ludzką, (...) jest powołana do stawania się podobną Bogu, co nie jest łatwe, bo "Trud to jest właśnie z tego duży, że codzienny (...)".

Norwid usilnie przypomina, że bez heroizmu ludzkość do samej siebie twarzą poniżona (...) przestaje być sobą. Ludzkość, bez Boskości, sama siebie zdradza"(...) i aby być narodowym - być nadnarodowym! / I aby być człowieczym, właśnie że ku temu / Być nad-ludzkim. Z wielkim bólem mówił Norwid Polakom, że nie będą nigdy dobrymi patriotami, jeśli wpierw nie będą pracowali na swoje człowieczeństwo (...). Trzeba nie być dzisiejszej Polski obywatelem (...) tylko trochę - przeszłej i dużo - przyszłej (...). Naród składa się nie tylko z tego, co wyróżnia go od innych, lecz i z tego, co go z innymi łączy (...). Ojczyzna jest to zbiorowy - obowiązek.

Cyprian Norwid był człowiekiem nadziei

Dzięki niej mógł żyć godnie na tej ziemi niezależnie od trudnych warunków, w jakich się znajdował. Nadzieje swą czerpał modlitwą z Boga (...). Modlitwa "kształciła" wzrok poety, tak że odgadywał on sprawy Boże pod powłoką spraw ziemskich. Poeta został dopiero doceniony i rozumiany przez potomnych, jak sam pisał: Syn - minie pismo, lecz ty / spomnisz wnuku (por. Przemówienia Jana Pawła II, Watykan 30 czerwca 2001).

Poezja Cypriana Kamila Norwida ma wymiar religijny, głęboko rozumiany, o dużej świadomości i perspektywach teologicznych - według prof. Stefana Sawickiego: "Tematem religijnym może być wszystko - widziane, rozumiane, oceniane, przeżywane religijnie. Do tych właśnie poetów - nie tyle religijnych tematycznie, ile religijnie widzących - należy C.K. Norwid".

Oto niektóre z utworów:
- MONOLOG - proza liryczna będąca medytacją o modlitwie, Chrystusie i Jego powszechnym uwielbieniu;
- KRZYŻ I DZIECKO - wiersz zbudowany na planie metafory: krzyż - bramą niebios, więc metafora mocno zakorzeniona w tradycji chrześcijańskiej;
- DO NAJŚWIĘTSZEJ PANNY MARII - litania-summa poetycka mariologii;
- DO ZESZŁEJ - wiersz ze zbioru Vade-mecum, bardzo teologiczny, napisany w konwencji napisu nagrobnego. Wiersz trudny - wykorzystuje paradoks, aby znaleźć odpowiedź ku czemu zmierza człowiek - ku górze, wartościom, niebu świętej przestrzeni;
- FORTEPIAN SZOPENA - część IV-muzyka Chopina łączy trzy tradycje: starożytną ("starożytna Cnota"), polską ("dom modrzewiowy wiejski"), Hostię" - symbol najgłębszych wartości chrześcijańskich, Chrystusa obecnego wśród nas.

Sacrum w poezji Norwida jest obecne w metaforyce, stylizacji, w problematyce, w koncepcji człowieka, w kategorii przestrzeni. Prof. S. Sawicki pisze: "Nic nie staje się w tym świecie poza Bogiem, wszystko jest w kręgu Jego woli". Postawa religijna w poezji Norwida jest postawą autentyczną wierną w stosunku do myśli Kościoła, opartą na znajomości i afirmacji Biblii.

Modlitwa Poety

Na koniec wiersz "Modlitwa" - to próba odpowiedzi Bogu, który przemawia do człowieka przez naturę, jej piękno i przez dzieła kultury, ale to odpowiedź wdzięczności i pełna pokory. "Późny wnuk" próbuje zrozumieć Poetę lekceważonego w romantyzmie i odtrąconego, gdyż proponował im poezję trudną, wymagającą wysiłku intelektualnego.

Literatura według Norwida miała nadawać trudny sens niełatwemu światu, stąd w wierszu "Ciemność" pisał":