Modlitwa do Bogarodzicy - K.K. Baczyński

2016-08-23

Stanisław Pigoń

MODLITWA DO BOGARODZICY

KRZYSZTOFA KAMILA BACZYŃSKIEGO (21 MARCA 1944)

Twórczość Baczyńskiego ukazuje okrutny czas zagłady, w którym chłopiec - patriota żył i tworzył jako „żołnierz, poeta, czasu kurz (…) śmierci się nie boję”, jak sam pisał. W wierszu „Których nam nikt nie wynagrodzi”… stwierdził:

(…) ojczyzno złej młodości,

Trudnej starości dniu narodzin (…)

Ta młodość w tej grozie jedna była czysta.

Pokolenie Kolumbów heroicznie zmierzyło się ze śmiercią, a Krzysztof jako żołnierz AK poległ w powstaniu warszawskim, walcząc za ojczyznę. Jego wiersze związane z doświadczeniami wojny są dramatyczne, ale autentyczne, bo oparte na zdarzeniach z życia. Pokolenie odczuwało obowiązek walki z okupantem, poeta zapewniał 22 lipca 1943 roku w wierszu „Pokolenie”:

(…) I tak staniemy na wozach, czołgach,

Na samolotach” ( …).

W zakończeniu wiersza nieśmiało pytał:

(…) czy nam postawią, z litości chociaż,

nad grobem krzyż.

Motyw Maryjny w wierszu "Modlitwa do Bogarodzicy” służy do ukazania beznadziejnej sytuacji polskich żołnierzy, którzy oddawali życie w czasie drugiej wojny w walce z okupantem. „Modlitwa”… należy do poezji maryjnej i nawiązuje do średniowiecznych utworów — „Bogurodzicy” oraz „Lamentu świętokrzyskiego”. Obydwa utwory odległe w czasie są uniwersalne — odbiorcami są walczący za ojczyznę.

Liryka inwokacyjna ma określonego adresata - tutaj Matkę Bożą , tę, która urodziła Boga, Matkę Chrystusa.

Zwrotka I

(…) byśmy milcząc umieli umierać (…).

Zwrotka II

Maryja pełni ważną rolę w dziejach wierzących — ma nadzwyczajne miejsce wśród świętych, jest naszą orędowniczką i pocieszycielką.

(…) Któraś była muzyki deszczem(…)

Daj nam usta jak obłoki niebieskie,

Które czyste-pod toczącym się gromem”(…)

To prośba o oczyszczenie sumienia, zachowanie niewinności, którą zabiera żołnierzom wojna.

Zwrotka III

Walczący proszą Maryję o atrybuty rycerskie - pas i ostrogi-symbole odwagi, męstwa, waleczności, ale pragną zachować człowieczeństwo:

(…) daj nam z ognia twego pas i ostrogi,

Ale włóż je na człowiecze ciała (…).

Zwrotka IV

Maryja łączy Niebo i Ziemię-sferę sacrum i profanum i jest Matką cierpiącą, jak cierpiące są matki Kolumbów:

(…) o, naucz matki nasze,

Jak cierpieć trzeba.

Zwrotka V

To zwrotka szczególna:

[Matko Boża],

(…) Która jesteś jak nad czarnym lasem

blask-pogody słonecznej Kościół,

nagnij pochmurną broń naszą,

gdy zaczniemy walczyć miłością.

Młodzi o czystych sercach nie potrafią bez skrupułów zabijać, to wbrew ich sumieniom. Jednak wojna i zabijanie łączą się ze sobą. Chociaż żołnierze musieli działać wbrew sobie - wybrali walkę za ojczyznę i mieli rozdarte serca. To tragizm Pokolenia Kolumbów, określonego jako „zamordowanego”.

Utwór jest uniwersalny - każda walka to trud, poświęcenie, przełamywanie serc i dusz walczących, bo zabijanie drugiego człowieka nawet na wojnie jest czynem nieludzkim i niezgodnym z etyką. Baczyński odczuwał odrębność losów swego pokolenia, które dorosło po to, by ginąć, pisał: ”tak się dorasta do trumny”... Wyrażone w wierszu uczucia są autentyczne, pełne dramatyzmu - wołają o pokój.

Matka Boża w „Modlitwie”… jest ludzka, bliska żołnierzom, cierpi z nimi jak ze swym Synem i innymi matkami. Jest także wzorem męstwa i odwagi, bo poddała się woli Bożej, choć to nie zmniejszyło Jej bólu.