Symbolika ciała w Starym Testamencie [2016]

2017-04-13

Anna Kuśmirek (red.), Symbolika ciała w Starym Testamencie, Wydawnictwo UKSW, Warszawa 2016.

W prezentowanym tomie, na który składa się dwanaście rozdziałów, kolejni autorzy podjęli próbę analizy symbolicznego znaczenia poszczególnych części ciała oraz pewnych praktyk z nim związanych, o których jest mowa w Starym Testamencie. Przedstawione tu szkice są jedynie częścią zagadnień poruszanych w ramach antropologii biblijnej. Księgi biblijne, mówiąc o anatomii i fizjologii człowieka, kierują się konkretnymi zasadami, które znajdują odzwierciedlenie we fragmentach poświęconych tym zagadnieniom. Przedstawione tu opracowanie pomoże zrozumieć różnice między biblijnymi koncepcjami dotyczącymi ciała a naszymi własnymi.

W Biblii charakterystyczne jest też to, że nie ma w niej całościowego opisu ciała pod kątem anatomicznym czy fizjologicznym, a symbolika z nim związana również odbiega od współczesnych poglądów na ciało. Istniejące teraz skoncentrowanie na ciele tak naprawdę niewiele ma wspólnego z rzeczywistym ciałem, ucieka ono bowiem w świat fantazji i wyobraźni, podsycanych wszechobecną reklamą. Obecny świat ma wręcz obsesję na jego punkcie. Pod wpływem pogoni za ciałem doskonałym coraz więcej osób decyduje się na zmianę swego wyglądu fizycznego za pomocą operacji plastycznych, czy też poświęcając coraz większą uwagę kosmetykom i ubraniom. Wymienione praktyki, które na pierwszym miejscu stawiają ciało, świadczą o odwróceniu dotychczasowego dualizmu, bo w nim pierwszoplanową rolę odgrywała dusza. Wprawdzie dla współczesnego człowieka ciało nie jest tylko zjawiskiem fizycznym, lecz także wieloznacznym. To jednak często symbolika ta jest odmienna od tej, która znajduje się w Biblii. Trzeba zaakcentować, że to, czym jest ciało, określa nie tyle jego wymiar materialny – cielesność, lecz poglądy i koncepcje, które ludzie przyjmują, żyjąc w danej kulturze i społeczności.

Ze wstępu (Anna Kuśmirek, prof. UKSW)

• Anna Kuśmirek – Wprowadzenie do symboliki ciała w Starym Testamencie;
• Mateusz Nycz – „Człowiek jest istotą cielesną” (Rdz 6,3) – hebrajskie „bāśār” jako biblijny sposób porządkowania rzeczywistości;
• Karolina Olszewska – „Ponadto, mój synu, przyjmij przestrogę: Pisaniu wielu ksiąg nie ma końca, a wiele nauki utrudza ciało” (Koh 12,12) – ciało w Księdze Koheleta;
• Ks. Marek Bednarski – „Kości ich porozrzucam wokół ołtarzy” (Ez 6,5) – znaczenie kości w Biblii hebrajskiej;
• Andrzej Kosiński – „Ja uczynię cię obrońcą mej głowy” (1 Sm 28,2) – metaforyczne ujęcie słowa „głowa”;
• Anna Kuśmirek – „A Pan rozmawiał z Mojżeszem twarzą w twarz” (Wj 33,11) – rola twarzy w relacji Bóg – człowiek;
• Zofia Macios – „Wyprowadź lud ślepy, choć ma oczy, i głuchy choć ma uszy” (Iz 43,8) – oko i ucho jako symbol ludzkiego poznania;
• Tomasz Twardziłowski – „Siądź po mojej prawicy, aż Twych wrogów położę jako podnóżek pod Twoje stopy” (por. Ps 110,1) – ręce i nogi jako obraz siły;
• Aleksandr Farutin – „Jej serce pośpiesznie gotuje zło, a jej nerki sidła” (4Q184 1,2) – wnętrzności jako symbol uczuć;
• Ks. Krzysztof Siwek – „Moje serce było rozgoryczone, a w nerkach odczuwałem dotkliwy ból” (Ps 73,21). Kompetencje semantyczne hebrajskich leksemów „kelāyōt” i „lēb” oraz ich aplikacja w Septuagincie;
• Justyna Słowińska – „Abyście ssali do syta pierś jego pociechy, abyście napili się i pokrzepili potęgą jego chwały” (Iz 66,11) – symboliczna natura piersi;
• Katarzyna Kozera – „Izraelici pozbyli się swych ozdób od czasu góry Horeb” (Wj 33,6) – starotestamentalne sposoby ozdabiania ciała;
• Małgorzata Piotrkowska-Dańkowska – „O jak piękna jesteś, jakże wdzięczna, umiłowana, pełna rozkoszy!” (Pnp 7,7). Od estetyki do ontologii. Symbolika Pnp 7,1-6.