Uniwersalna idea miłosierdzia łączy trzy wielkie religie monoteistyczne. Hebrajski termin hesed wskazuje na stosunek Boga wobec swojego ludu (Wj 34,6). Ewangelia wzywa wszystkich ludzi dobrej woli: „Bądźcie miłosierni, jak Ojciec wasz jest miłosierny” (Łk 6,36), a muzułmańska formuła bi-ismi Allahi otwierająca sury Koranu, stawia ideę miłosierdzia i imię Boga Miłosiernego u początku swojego orędzia. Kult miłosierdzia Bożego jest najdynamiczniej rozwijającą się formą w świecie chrześcijańskim, a obraz Jezusa Miłosiernego ("Jezu, ufam Tobie!") to obecnie najpopularniejszy wizerunek Chrystusa na naszym globie. "Dzienniczek" s. Faustyny doczekał się milionowych nakładów w kilkudziesięciu językach. Temat Bożego Miłosierdzia pojawia się również na znaczkach pocztowych, zwłaszcza znaczkach Poczty Polskiej.

Człowiek potrzebuje Bożej pomocy – Bożego miłosierdzia, stąd orędzie o miłosiernej miłości ma dotrzeć nie tylko do wyznawców Jednego Boga, ale – jak pragnęła tego s. Faustyna: „do wszystkich mieszkańców ziemi i napełnić ich serca nadzieją” (Dzienniczek, 1732). Miłosierdzie Boże wiąże się z darowaniem win, a miłosierdzie ludzkie to przede wszystkim pamięć o ubogich. Boga "bogatego w miłosierdzie" poznał już Mojżesz na Górze Synaj, gdy wołał: "Bóg miłosierny i litościwy, cierpliwy, bogaty w łaskę i wierność (...) przebaczający niegodziwość, niewierność grzech" (Wj 34,6-7; por. Ef 2,4). Bóg Przymierza jest życzliwie nastawiony do grzesznika, w swej miłości jest wierny, nigdy się nie zniechęca. Jezus wzywa swoich uczniów: "Bądźcie miłosierni, jak Ojciec wasz jest miłosierny" (Łk 6,36). Współczesny człowiek woła zatem o miłosierdzie, łaskawość, dobroć, miłość, wierność, zaufanie, wyzwolenie z niebezpiecznej sytuacji, a także przebaczenie i darowanie win. Dlatego obraz Jezusa Miłosiernego, godzina miłosierna i koronka rozpoznawane są od polskiego sanktuarium w Łagiewnikach po filipińskie sanktuarium w El Salvador. Kult Bożego Miłosierdzia jest bardzo żywy na Słowacji, we Włoszech, Hiszpanii, USA i krajach Ameryki Południowej, a także w Indiach.

Uważna lektura „Dzienniczka” pozwala stwierdzić, że główną troską s. Faustyny było przekazanie światu obrazu Miłosierdzia Bożego: „Wieczorem, kiedy byłam w celi, ujrzałam Pana Jezusa w szacie białej. Jedna ręka wzniesiona do błogosławieństwa, a druga dotykała szaty na piersiach. Z uchylenia szaty na piersiach wychodziły dwa wielkie promienie, jeden czerwony, a drugi blady [...]. Po chwili powiedział mi Jezus: wymaluj obraz według rysunku, który widzisz, z podpisem: Jezu, ufam Tobie. Pragnę, aby ten obraz czczono najpierw w kaplicy waszej i na całym świecie. Obiecuję, że dusza, która czcić będzie ten obraz, nie zginie. Obiecuję także, już tu na ziemi zwycięstwo nad nieprzyjaciółmi, a szczególnie w godzinę śmierci. Ja sam bronić ją będę jako Swej chwały” (Dz. 47n).

Św. Jan Paweł II w czasie ostatniej wizyty w Polsce ponowił apel, aby „orędzie o miłosiernej miłości Boga, które tutaj zostało ogłoszone za pośrednictwem siostry Faustyny, dotarło do wszystkich mieszkańców ziemi i napełniło ich serca nadzieją” (Bóg bogaty w miłosierdzie, 23). W "Dzienniczku" polskiej mistyczki wspomina się o „iskrze”, która ma wyjść „z tego miejsca i z tego kraju” (Dz. 1732).

Polski Papież rozwinął kult Bożego Miłosierdzia. Na jego prośbę 5 kwietnia 1978 roku odwołano Notyfikację zakazującą szerzenia kultu Miłosierdzia Bożego w formach pochodzących z objawień Siostry Faustyny. Krótko po wyborze na Stolicę Piotrową ogłosił encyklikę o miłosierdziu Dives in misericordia (30.11.1980), zatwierdził też dekrety o jej beatyfikacji (18.04.1993) i kanonizacji (30.04.2000). Ustanowił Święto Miłosierdzia Bożego (II Niedziela Wielkanocy). Podczas konsekracji sanktuarium Miłosierdzia Bożego w Krakowie-Łagiewnikach dokonał aktu zawierzenia świata miłosierdziu Bożemu (17.08.2002). Kontynuowali to dzieło jego następcy. Benedykt XVI w encyklice Deus Caritas est pisał o miłości, którą "Bóg nas napełnia i którą mamy przekazywać innym" (nr 1). W rozważaniu podczas modlitwy Regina caeli przekonywał, że miłosierdzie jest darem Zmartwychwstałego Jezusa (15.04.2012). Natomiast Franciszek ogłosił Nadzwyczajny Rok Miłosierdzia (bulla Misericordia vultus - 2015), a na jego zakończenie skierował list apostolski Misericordia et misera (20.11.2016), w którym pisał: "Kultura miłosierdzia kształtuje się w wytrwałej modlitwie, w posłusznej otwartości na działanie Ducha Świętego, w znajomości życia świętych i konkretnej bliskości z ubogimi. Jest to naglące wezwanie, aby nie było nieporozumień co do tego, że trzeba koniecznie się zaangażować" (nr 20).

Dynamiczny rozwój kultu miłosierdzia Bożego na przełomie XX i XXI wieku związany jest z objawieniami św. s. Faustyny oraz nauczaniem bł. ks. Michała Sopoćki i św. Jana Pawła II. Znajomość życia tych apostołów miłosierdzia współtworzy "kulturę miłosierdzia".

Pierwsza apostołka - św. Siostra Faustyna - pojawiła się na znaczkach w 2002 roku. W serii sześciu znaczków, prezentujących świętych polskich i europejskich, prezentuje się obok św. Stanisława, biskupa i męczennika, św. Kazimierza, królewicza, św. Benedykta, patrona Europy, świętych Cyryla i Metodego oraz św. Katarzyny ze Sieny (Fi 3857-62).

Święci polscy i europejscy - blok 185; św. Faustyna - Fi 3859

Św. Faustyna Kowalska (1905-1938), zakonnica ze Zgromadzenia Sióstr Matki Bożej Miłosierdzia, autorka jednego z najpopularniejszych dzieł mistycznych w historii światowego piśmiennictwa. Na podstawie tych objawień namalowano obraz "Jezu, ufam Tobie", rozpowszechniono nabożeństwo Godziny Miłosierdzia i Koronki do Miłosierdzia Bożego. Kanonizacja s. Faustyny miała miejsce w roku jubileuszowym - dzięki połączeniu satelitarnemu - w Krakowie i Rzymie 30 kwietnia 2000 roku. Uroczystości przewodniczył Jan Paweł II, który w homilii powiedział: "Zrządzeniem Bożej Opatrzności życie tej pokornej córy polskiej ziemi było całkowicie związane z historią XX w., który niedawno dobiegł końca [...]. Chrystus powierzył jej swoje orędzie miłosierdzia w latach między pierwszą a drugą wojną światową. Kto pamięta, kto był świadkiem i uczestnikiem wydarzeń tamtych lat i straszliwych cierpień, jakie przyniosły one milionom ludzi, wie dobrze, jak bardzo potrzebne było orędzie miłosierdzia" – podkreślił papież. Relikwie "sekretarki miłosierdzia" znajdują się obecnie w blisko 6 tys. kościołach w 130 krajach na wszystkich kontynentach.

W roku 2002 podczas VII wizyty Jana Pawła II w Polsce papież konsekrował nowe sanktuarium Miłosierdzia Bożego w Krakowie-Łagiewnikach.

VII wizyta Jana Pawła II - Fi 3834-35

Beatyfikacja ks. Michała Sopoćki (1888-1975) - drugiego apostoła miłosierdzia - odbyła się 28 września 2008 roku w sanktuarium Miłosierdzia Bożego w Białymstoku. Ten profesor teologii, spowiednik św. Faustyny, założyciel Zgromadzenia Sióstr Jezusa Miłosiernego był wielki orędownikiem orędzia miłosierdzia. Z okazji beatyfikacji ukazało się 9 wzorów kartek pocztowych, w 15. rocznicę beatyfikacji wydano spersonalizowany znaczek i karty pocztowe patrona miasta Białystok (zob. XV-rocznica).

Oddział Regionalny Poczty Polskiej w Białymstoku - 9 wzorów kartek pocztowych z życia bł. ks. M. Sopoćki z datownikiem okolicznościowym

Trzeci apostoł miłosierdzia Karol Wojtyła - Jan Paweł II (1920-2005) ma swoje trwałe miejsce w filatelistyce światowej i polskiej (zob. JP2-znaczki). Kanonizacja dwóch papieży - św. Jana Pawła II i Jana XXIII - odbyła się na placu św. Piotra w Wtykanie 27 kwietnia 2014 roku. Na tej pierwszej podwójnej kanonizacji papieży w XXI w. obecni byli: papież senior Benedykt XVI i papież Franciszek oraz tysiące wiernych z całego świata. Wiele urzędów pocztowych uczciło to wydarzeniem specjalną edycją znaczków pocztowych, np. Watykanu i Polski, Włoch, Chorwacji, Malty, Filipin, Wallis i Futuna, Węgier, Liechtensteinu, Saint Vincent i Grenady, Gambii, Mikronezji, Austrii, Republiki Środkowoafrykańskiej, Mozambiku, Togo, Tuvalu, Wysp św. Tomasza i Książęcej, Wysp Salomona, Peru, Gwinei Bissau czy Togo (zob. Chrostowski, Święty Jan Paweł II na znaczkach pocztowych świata 2005-2015, t. II, 328-371).

Emisja wspólna znaczków Poczty Polskiej i Watykanu - Mi Bl 143 i Bl 222

3. Nadzwyczajny Rok Miłosierdzia

Nadzwyczajny Jubileusz Miłosierdzia, ogłoszony przez Franciszka 11 kwietnia 2015 roku (bulla Misericordia vultus), utrwaliły urzędy pocztowe w kilku krajach, np. Włoch (Mi 3871-74), Watykanu (Mi 1857-58; 1880-81; 1883-84), San Marino (Mi 2673-76), Polski (Mi 4828).

Nadzwyczajny Jubileusz Miłosierdzia - Fi 4678; FDC01

22 lutego 2021 roku do obiegu wprowadzono znaczek pocztowy z okazji 90. rocznicy objawień Jezusa Miłosiernego siostrze Faustynie, autorstwa Barbary Strzymińskiej-Zdanewicz. Na przywieszkach przedstawiono: z lewej strony obraz autorstwa Eugeniusza Kazimierowskiego (z 1934 r.), znajdujący się w sanktuarium Miłosierdzia Bożego w Wilnie (wg wskazówek siostry Faustyny), a z prawej strony obraz autorstwa Adolfa Hyły (z 1944 r.), znajdujący się w sanktuarium Bożego Miłosierdzia w Krakowie-Łagiewnikach (wg zapisków w "Dzienniczku").

Koperta wydania z okazji 90. rocznicy objawień Jezusa Miłosiernego; zob. Fi 5127 PW01-02; FS01

***

Święci apostołowie miłosierdzia przekonują, że posługa wiary jest znakiem Bożego miłosierdzia. "Praktykowanie miłosierdzia samo w sobie jest autentyczną katechizacją - katechizacją wprowadzoną w czyn, wymownym świadectwem dawanym wierzącym i niewierzącym: <Nowa ewangelizacja [...] nie może nie posługiwać się językiem miłosierdzia, na który składa się przede wszystkim gesty i postawy, a potem słowa>" (Franciszek, Przemówienie do uczestników zgromadzenia plenarnego Papieskiej Rady ds. Krzewienia Nowej Ewangelizacji, 14 października 2013; por. Dyrektorium katechetyczne nr 51). Kiedy 26 kwietnia 2025 roku - w 25. rocznicę kanonizacji s. Faustyny - zabrzmi Symfonia Miłosierdzia (zob. https://www.symfoniamilosierdzia.pl/) w siedmiu miejscach - sanktuariach miłosierdzia Bożego na wszystkich kontynentach, wybrzmi również wyzwanie o miłosierdzie Boże i pokój "dla nas i całego świata". 

Bibliografia:

Bóg bogaty w miłosierdzie. Jan Paweł II w Polsce 16-19 sierpnia 2002. Przemówienia i homilie, Kraków 2002.

Chrostowski W., Święty Jan Paweł II na znaczkach pocztowych świata 2005-2015, t. II, Kraków 2021.

Franciszek, Miłosierdzie to imię Boga, Kraków 2016.

Jan Paweł II, Encyklika Dives in misericordia, Watykan 1980.

Jan Paweł II, List apostolski Misericordia Dei, Poznań 2002.

Kochel J., Miłosierdzie w nauczaniu katechetycznym, w: Leksykon katechetyczny, Kielce 2022, 428-432.

Kowalska F., Dzienniczek. Miłosierdzie Boże w duszy mojej, Warszawa 1993.

Papieska Rada ds. Krzewienia Nowej Ewangelizacji. Dyrektorium o katechizacji, Kielce 2020 (skrót: DK).