Róża duchowna (Rosa mystica)

2018-05-27

Także ciernie róży mają symboliczne znaczenie. Wyobrażają one grzechy i ich skutki, ból i cierpienie. Razem z kwiatem stanowią one jeden obraz: pośród cierni prześladowań wyrastają róże męczeństwa. Ciernie oplatają skroń cierpiącego Zbawiciela; pośród cierni zepsucia jaśnieje wolna od cierni dziewiczość. Symbolika ta odnosi się w sposób szczególny do Niepokalanej Dziewicy, która jest prawdziwą „różą pośród cierni”.

Do najstarszych świadectw tej symboliki maryjnej należy Pieśń paschalna chrześcijańskiego poety Seduliusza, napisana około roku 430:

Jak pośród ostrych cierni delikatna rozkwita róża,

Wolna od kolców, co ranią, i krzew macierzysty przyćmiewa swym blaskiem,

Tak z rodu Ewy wzrosła święta Maryja:

Nowa dziewica zmyła winę swej poprzedniczki (Carmen paschale II, 28-31).

Zastosowanie tej symboliki róży do męki Chrystusa i do Matki Bożej rozwinie się bujnie dopiero w średniowieczu. Pisarze mistyczni prześcigają się w wynajdowaniu nowych znaczeń tego obrazu. Św. Bernard dopatruje się na przykład w pięciu płatkach róży symbolu pięciu ran Chrystusowych, w pręcikach zaś pokrytych złocistym pyłkiem rozpoznaje się ukryte Jego Bóstwo.

Piękny jest obraz Kościoła tryumfującego, jaki rozwija Dante (ok. 1300) w swoim Raju. Porównuje on mianowicie rzeszę zbawionych w niebie do olbrzymiej, w pełni rozwiniętej róży, której płatki tworzy hierarchia świętych:

W postaci jasnej różanej korony

Święci wojacy mi się ukazali,

Krwią Chrystusową poczet poślubiony (Boska Komedia. Raj XXXI 1-3).

Zapatrzony w mistyczną Różę, poeta nie dostrzega, że jego Beatryce odeszła na swoje miejsce w trzecim kręgu mistycznego kwiatu. Św. Bernard zwraca spojrzenie Dantego na najwyższą część nieba, gdzie przebywa w chwale Matka Boża:

Tak, niby z dolin patrząc do gór szczytu,

Punkt ujrzę w szczycie różanego pręgu,