Nowy Komentarz Biblijny
2012-08-06
Najnowszy polski przekład Pisma Świętego z języków oryginalnych z komentarzem egzegetycznym i kerygmatycznym (duszpasterskim) ukazuje się w Edycji św. Pawła od 2005 roku. Redaktorzy nie poprzestali na kilku wersjach (formatach) nowego wydania, lecz od razu zaproponowali serię komentarzy specjalistycznych do poszczególnych ksiąg Starego i Nowego Testamentu (NKB). Ostatni tego typu komentarz ukazał się w serii Wydawnictwa KUL ponad 50 lat temu (1958-2016). Autorami nowej serii komentarzy są bibliści z różnych ośrodków z całej Polski. Zespół redakcyjny tworzą ks. Antoni Paciorek (KUL) - przewodniczący, ks. Roman Bartnicki (UKSW), ks. Tadeusz Brzegowy (PAT), ks. Antoni Tronina (KUL), ks. Julian Warzecha (+2009).
Do tej pory ukazały się następujące tomy:
Stary Testament:
-
Księga Rodzaju - ks. Janusz Lemański, t. I / cz. 1 [2013]
- Księga Rodzaju - ks. Janusz Lemański, t. I / cz. 2 [2014]
- Księga Rodzaju - ks. Janusz Lemański, t. I / cz. 3 [2015]
- Księga Wyjścia - ks. Janusz Lemański, t. II [2009]
- Księga Kapłańska - ks. Antoni Tronina, t. III [2006]
- Księga Jozuego - ks. Stanisław Wypych, t. VI [2015]
- Księga Sędziów - ks. Dariusz Dziadosz, t. VII / cz. 1 [2019]
- Księga Sędziów - ks. Dariusz Dziadosz, t. VII / cz. 2 [2019]
- Księga Machabejska - Janusz Nawrot, t. XIV / cz. 2 [2020]
- Księga Izajasza - ks. Tadeusz Brzegowy, t. XXII / cz. 3 [2019]
- Księga Daniela - ks. Marek Parchem, t. XXVI [2008]
Nowy Testament:
- Ewangelia Mateusza - ks. Antoni Paciorek, t. I / cz. 1 [2005]
- Ewangelia Mateusza - ks. Antoni Paciorek, t. I / cz. 2 [2008]
-
Ewangelia Marka - ks. Artur Malina, t. II / cz. 1 [2013]
- Ewangelia Łukasza - ks. Franciszek Mickiewicz, t. III / cz. 1 [2011]
- Ewangelia Łukasza - ks. Franciszek Mickiewicz, t. III / cz. 2 [2012]
- Ewangelia Jana - ks. Stanisław Mędala, t. IV / cz. 1 [2010]
- Ewangelia Jana - ks. Stanisław Mędala, t. IV / cz. 2 [2010]
- Pierwszy List do Koryntian - ks. Mariusz Rosik, t. VII [2009]
- Drugi List do Koryntian - ks. Antoni Paciorek, t. VIII [2017]
- List do Filipian - ks. Jan Flis, t. XI [2011]
- List do Filemona i Kolosan - ks. Bartosz Adamczewski, t. XII [2006]
- 1-2 List do Tesaloniczan - ks. Michał Bendnarz, t. XIII [2007]
- 1-2 Tymoteusza i List do Tytusa - ks. ks. Stanisław Haręzga, t. XIV [2018]
- List do Hebrajczyków - ks. Artur Malina, t. XV [2018].
- List św. Jakuba - ks. Józef Kozyra, t. XVI [2011]
- Pierwszy List św. Piotra - ks. Stanisław Hałas, t. XVII [2007]
- List św. Judy. Drugi List św. Piotra - ks. Franciszek Mickiewicz, t. XVIII [2018]
- Apokalipsa św. Jana - Michał Wojciechowski, t. XX [2012]
Co roku ukazują się zatem dwa lub trzy tomy. Każdy kolejny tom otwierają słowa Ojca św. Jana Pawła II, który krótko przed śmiercią zdążył podpisać błogosławieństwo dla autorów i czytelników tego dzieła. Tomy składają się ze rozbudowanego wstępu, nowego przekładu z języków oryginalnych i komentarza według ustalonego schematu: I. Zagadnienia literacko-historyczne; II. Egzegeza; III. Przesłanie (aspekt kerygmatyczny); IV. Bibliografia. Do niektórych fragmentów autorzy dodają ekskursy, omawiające wybrane tematy czy zagadnienia komentowanej Księgi. Na koniec zamieszczona jest bibliografia najnowszych przekładów, komentarzy, opracowań teologicznych oraz bardzo cenne indeksy autorów, tekstów biblijnych i pozabiblijnych. Jest to prawdziwa kopalnia wiedzy i aktualnych opracowań na temat jednej wybranej księgi Pisma Świętego. Pomoc dla specjalistów, ale i pasjonatów, którzy pragną pogłębić swoją wiedzę na temat jednego, wybranego fragmentu Biblii.
Na uwagę zasługuje wszechstronność i dynamika nowych komentarzy, umiejętność syntetyzowania problematyki literackiej oraz wydobycie aspektu kerygmatycznego. Ukazanie przesłania na dziś jest cennym wkładem w rozwój dzieła nowej ewangelizacji. Zawsze istnieje niebezpieczeństwo zadowolenia się naukowym komentarzem, który ogranicza się do rozważań historyczno-literackich, chronologicznych następstw wydarzeń i osób biblijnych, a w praktyce duszpasterskiej najważniejsze jest przejście od tekstu biblijnego do znaczenia zbawczego dla obecnych czasów (IBK C, 3). Papież Benedykt XVI w adhortacji Verbum Domini pisze o konieczności wznoszenia się ponad literę (VD 38), o wewnętrznej jedności Biblii (VD 39), o dialogu między pasterzami, teologami i egzegetami (VD 45) oraz animacji biblijnej całego duszpasterstwa (VD 73). Papież wraz z ojcami synodalnymi wyraził życzenie, by nastała "nowa epoka większego umiłowania Pisma Świętego, tak aby dzięki ich modlitewnej i wytrwałej lekturze pogłębiła się więź z osobą Jezusa" (VD 72). Oto cel główny każdej pomocy egzegetycznej i teologicznej!
Nowe komentarze - w warstwie tekstowej i edytorskiej - nie są pozbawione braków. Szczególnie denerwują powtarzające się w kilku tomach błędy w nagłówkach górnych, które mocno utrudniają odnalezienie interesującego nas fragmentu Księgi. Tak ekskluzywne wydanie naukowe nie może pozwalać sobie na tego typu błędy edytorskie. Istotne jest staranne zaznaczenie struktury wykładu, które pomaga czytelnikom odnaleźć w obszernych i specjalistycznych komentarzach interesujący ich fragment. W kwestiach dyskusyjnych autorzy przedstawiają różne spojrzenia, uzasadniając albo opowiadając się za rozwiązaniem najbardziej zrównoważonym i najczęściej przyjmowanym wcześniej. Może jeszcze częściej warto odwoływać się do Ojców Kościoła.
Nie ulega wątpliwości, że nowe komentarze warto mieć w swojej bibliotece. Warto z nich korzystać we własnej drodze interpretacyjnej i osobistej praktyce medytacyjnej. Są one cenną pomocą dla teologów, katechetów i kaznodziejów.
Podkreślić należy również aktualność komentarzy i ich aspekt kerygmatyczny (ewangelizacyjny), które zarówno w kwestiach literackich, jak we właściwej egzegezie przekazują stan współczesnej wiedzy biblijnej, archeologicznej i teologicznej. Umożliwia to dostęp autorów do najnowszej literatury światowej. Dobry komentarz jest cenną pomocą dla osobistej i wspólnotowej lectio divina, która jawi się w sposób naturalny jako "miejsce" ewangelizacji. Jest ona praktyką, która "pozostawia dużo miejsca na słuchanie Słowa Bożego, zwracając życie wiary i modlitwy do jego niewyczerpanego źródła, Boga, który przemawia, wzywa, zapytuje, ukierunkowuje, oświeca, osądza" (Instrumentum laboris nr 97). Badanie tekstu nie może koncertować się na strukturze tekstu i jego formach. To za mało! Tekst biblijny może właściwie zrozumieć tylko ten, kto sam przeżył to, o czym mówi tekst (Łk 24, 31n; IBK A, 2). Miał zatem rację św. Grzegorz, gdy przekonywał, że "Słowa Boże wzrastają z tym, kto je czyta" (Homiliae in Ezechielem I, VII, 8: PL 76, 843 D). Bierzmy więc do ręki Pismo Święte i fachowe komentarze, nie zapomnijmy jednak, że Duch Święty towarzyszył autorom natchnionym, ale towarzyszy również tym, którzy z wiarą czytają, rozważają, modlą się i żyją Słowem Bożym.
ks. Jan Kochel